Zgodnie z treścią art. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, księgi wieczyste prowadzi się w celu ustalenia stanu prawnego nieruchomości. Księgi wieczyste zakłada i prowadzi się dla nieruchomości, które nie mają ksiąg wieczystych albo których księgi wieczyste zaginęły lub uległy zniszczeniu. Księgi wieczyste mogą być także prowadzone w celu ustalenia stanu prawnego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu.
Zgodnie z art. 21 powyższej ustawy, właściciel kilku nieruchomości stanowiących całość gospodarczą lub graniczących z sobą może żądać połączenia ich w księdze wieczystej w jedną nieruchomość. Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2003 r. (sygn. akt IV CK114/02), stanowiące własność tej samej osoby i graniczące ze sobą działki gruntu objęte oddzielnymi księgami wieczystymi są odrębnymi nieruchomościami w rozumieniu art. 46 § 1 Kodeksu cywilnego. Odrębność tę tracą w razie połączenia ich w jednej księdze wieczystej. Z kolei w postanowieniu tegoż Sądu z dnia 25 czerwca 1997 r. (sygn. akt III CKU30/97) możemy zauważyć, iż nie ma przeszkód w rozumieniu art. 21 i 24 ustawy z 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece do połączenia w jedną nieruchomość dwóch nieruchomości, na których usytuowany został budynek, stanowiący własność jednej osoby, dla których prowadzone są oddzielne księgi wieczyste. Przeszkoda taka zachodzi, gdy nieruchomości te stanowią własność różnych osób, wówczas nie jest dopuszczalne ustanowienie odrębnej własności lokali.
Pamiętajmy, że połączenie nieruchomości w ramach jednej księgi wieczystej nie pozostaje obojętne dla prawa. Skutkiem takiej czynności jest przede wszystkim to, że ograniczone prawa rzeczowe obciążające którąkolwiek z połączonych nieruchomości obciążają od momentu połączenia całą nieruchomość. Na szczęście nie wpływa to na zakres dotychczas wykonywanego użytkowania czy służebności. Kolejnym skutkiem połączenia jest powstanie jednej nieruchomości, a nie jak było do tej pory – kilku zupełnie od siebie oddzielnych.
Aby dokonać połączenia potrzebny nam jest właściwy formularz wieczystoksięgowy – dostępny w sądzie, w którym znajduje się wydział ksiąg wieczystych lub też na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości. Złożenie przedmiotowego wniosku to wydatek 60 zł. Jest to opłata stała, niezależnie od liczby i powierzchni łączonych nieruchomości.
W celu połączenia nieruchomości stanowiących całość gospodarczą lub graniczących z sobą właściciel musi złożyć wniosek. Na skutek połączenia powstaje jedna nieruchomość w sensie prawnym. Takie stanowisko wyraził SN w postanowieniu dnia 30 października 2003 r., IV CK 114/02 (OSNC 1994, nr 12, poz. 201), stwierdzając, że stanowiące własność tej samej osoby i graniczące z sobą działki gruntu objęte oddzielnymi księgami wieczystymi są odrębnymi nieruchomościami w rozumieniu art. 46 § 1 k.c. Odrębność tę tracą w razie połączenia ich w jednej księdze wieczystej. Na uzasadnienie tego poglądu SN przypomniał, że dyrektywy wykładni systemowej sprzeciwiają się przypisywaniu pojęciu nieruchomości gruntowej innego znaczenia w obrębie ustawy o księgach wieczystych i hipotece niż w art. 46 § 1 k.c. Zawarta w tym przepisie definicja nieruchomości gruntowej jest jedyną definicją obowiązującą w całym systemie prawa cywilnego, a więc także w systemie ksiąg wieczystych. Podobne stanowisko zajął SN w wyroku z dnia 26 lutego 2003 r., II CKN 1306/00 (LEX nr 83961).
