Zgodnie z treścią art. 961 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, osobom wykonującym władzę rodzicielską oraz sprawującym opiekę lub pieczę nad małoletnim zakazuje się stosowania kar cielesnych. Artykuł ten nawiązuje do preambuły ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw. Wskazana preambuła stwierdza w szczególności, że przemoc w rodzinie narusza prawo do poszanowania godności, będące podstawowym prawem człowieka. Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie dotyczy przede wszystkim ochrony osób dorosłych (w praktyce przede wszystkim żony albo konkubiny, maltretowanej przez męża albo konkubenta), a także dziecka podawanego przemocy.
Karcenie jest jedną z form poniżania dziecka, a dalszymi tego formami są zadawanie cierpień psychicznych oraz stosowanie nieuzasadnionej przemocy fizycznej wobec osoby dziecka. Dopuszczalne są jednak zachowania, które stanowią jedyny dostępny sposób okazania dezaprobaty w sytuacjach, w których perswazja nie znajduje zastosowania z uwagi na niedostateczny jeszcze stopień rozwoju intelektualnego najmłodszych dzieci.
Konieczne jest wówczas oddziaływanie na zasób wiedzy dziecka w taki sposób, aby nie mogąc mu jeszcze wytłumaczyć szkodliwości czy niewłaściwości jego postawy lub zachowania, przekazać mu jednak w czytelny dla niego sposób dezaprobatę dla jego postępowania. Zarazem niedopuszczalne jest tutaj spowodowanie jakiekolwiek zagrożenia lub uszczerbku dla jego zdrowia oraz poczucia godności, a doświadczony rodzic lub wychowawca powinien czytelnie zasygnalizować dziecku, że ta dezaprobata odnosi się tylko do jego zachowania, a nie generalnie do jego osoby. Najważniejsze kryterium stanowi wzgląd na bezpieczeństwo życia i zdrowia dziecka oraz jego otoczenia.
Dopuszczalne jest, zatem w szczególności danie np. tzw. klapsa kilkuletniemu dziecku, które mimo wielokrotnej, a nieskutecznej perswazji usiłuje dotknąć rączką włączonej płyty kuchenki elektrycznej, manipuluje przy instalacji gazowej czy elektrycznej, czy też bawi się zapałkami w stodole. Karcenie takie jest jednak środkiem wyjątkowym, który stosowany musi być bardzo ostrożnie i w sposób zminimalizowany.
Jeżeli karcenie przekracza wskazane wyjątki i bezpośrednio zagraża zdrowiu lub życiu dziecka, osoba, która dopuszcza się takiego czynu będzie pociągnięta do odpowiedzialności karnej z art. 207 § 1 Prawo karne. Kodeks karny penalizuje w art. 207 § 1 Kodeksu karnego, znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad dzieckiem (a także innymi najbliższymi osobami). Przepis ten przewiduje surowe kary, a mianowicie karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności, a w przypadku szczególnego okrucieństwa od roku do 10 lat.
J/GB
