Kiedy można sporządzić testament wojskowy
Zgodnie z normą § 1 Rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 stycznia 1965 roku w sprawie testamentów wojskowych, testament ten może być sporządzony tylko w czasie mobilizacji lub wojny albo przebywania w niewoli. Ustawodawca ograniczył tym samym katalog przesłanek uzasadniających sporządzanie testamentu wojskowego jedynie do tych, wymienionych w § 1 Rozporządzenia.
Kto może sporządzić testament wojskowy
Testamenty wojskowe mogą sporządzać:
1. żołnierze Sił Zbrojnych pełniący czynną służbę wojskową,
2. pracownicy cywilni zatrudnieni w Siłach Zbrojnych,
3. osoby cywilne towarzyszące Siłom Zbrojnym, a mianowicie:
a) członkowie personelu stowarzyszenia "Polski Czerwony Krzyż" i innych stowarzyszeń udzielających pomocy wojskowej służbie zdrowia,
b) osoby wykonujące czynności duszpasterskie w Siłach Zbrojnych,
c) członkowie służb pomocniczych i inne osoby wykonujące świadczenia osobiste na rzecz Sił Zbrojnych.
Testament wojskowy może być sporządzony również przez inne osoby cywilne niż te wymienione wyżej, jeżeli znajdują się na obszarze będącym pod wyłącznym zarządem organów wojskowych albo na jednostce pływającej Marynarki Wojennej lub na statku powietrznym należącym do Sił Zbrojnych.
Formy sporządzania testamentu wojskowego
Testament wojskowy może być sporządzony według jednej z następujących form:
1. spadkodawca oświadcza swą ostatnią wolę ustnie sędziemu wojskowemu, który spisuje ją w protokole z podaniem miejsca i daty jego sporządzenia, odczytuje protokół spadkodawcy i sporządza o tym wzmiankę; następnie protokół podpisują spadkodawca i sędzia, a jeżeli spadkodawca nie może się podpisać, sędzia wojskowy powinien zamieścić w protokole uwagę wyjaśniającą powód braku podpisu spadkodawcy;
2. spadkodawca oświadcza swą ostatnią wolę ustnie w obecności dwóch świadków jednocześnie obecnych, z których jeden spisuje wolę spadkodawcy, podając miejsce i datę jej spisania, a następnie tak sporządzony testament podpisują spadkodawca i dwaj świadkowie;
3. jeżeli spadkodawca nie może się podpisać, oświadcza ustnie swą ostatnią wolę w obecności trzech świadków jednocześnie obecnych, z których jeden spisuje wolę spadkodawcy podając miejsce i datę jej spisania wraz z wyjaśnieniem powodu braku podpisu spadkodawcy; tak sporządzony testament po odczytaniu go spadkodawcy i dokonaniu o tym wzmianki podpisują wszyscy trzej świadkowie.
W razie obawy rychłej śmierci spadkodawcy wskutek odniesionych ran lub choroby albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie formy testamentu określonej wyżej w pkt. 1 – 3 jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, testament wojskowy może być sporządzony również w tej formie, że spadkodawca oświadcza swą ostatnią wolę ustnie wobec dwóch świadków, choćby niejednocześnie obecnych. Wówczas stwierdzenie treści takiego testamentu może nastąpić w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie. W wypadku gdy treść testamentu wojskowego nie została w powyższy sposób stwierdzona, można ją w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku stwierdzić przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem.
Testament wojskowy a testament zwykły, testament ustny i testament sporządzony podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym
Wedle treści § 4 Rozporządzenia, okoliczności dopuszczające sporządzenie testamentu wojskowego nie wyłączają możliwości sporządzenia testamentu w formie przewidzianej w art. 949-953 Kodeksu cywilnego. Oznacza to, że nie ma przeciwwskazań, ażeby osoba, co do której zachodzą przesłanki uzasadniające sporządzenie testamentu wojskowego, sporządziła testament odręcznie lub w formie aktu notarialnego. Spadkodawca może sporządzić testament także w ten sposób, że w obecności dwóch świadków oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego. Możliwa jest także sytuacja (jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione), że spadkodawca oświadczy ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków. Rozporządzenie dopuszcza ponadto sporządzenie testamentu podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym, przed dowódcą statku lub jego zastępcą w ten sposób, że spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków. Dowódca statku lub jego zastępca spisuje wolę spadkodawcy, podając datę jej spisania, i pismo to w obecności świadków odczytuje spadkodawcy, po czym pismo podpisują spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego zastępca. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać pisma, należy w piśmie podać przyczynę braku jego podpisu. Jeżeli zachowanie tej formy nie jest możliwe, można sporządzić testament ustny.
Podstawa prawna:
Art. 949, art. 950, art. 951, art. 952, art. 953, art. 954 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny.
§1, §2, §3, §4 Rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 stycznia 1965 roku w sprawie testamentów wojskowych.
