Pełnomocnictwo to zarówno czynność prawna, jak i dokument dzięki którym mocodawca nie musi osobiście dokonywać interesujące go czynności prawnej – w naszym przypadku składać oświadczenia woli w przedmiocie wstąpienia w związek małżeński. Sporządzenie samego pełnomocnictwa nie jest jednak wystarczające, aby skutecznie zawrzeć małżeństwo – wcześniej musimy uzyskać odpowiednie pozwolenie. Już w tym miejscu trzeba zaznaczyć, że zawieranie małżeństw przez pełnomocników, choć w praktyce dopuszczalne i stosowane, nie należy do częstych przypadków.
Zgodnie z treścią art. 6 KRiO, z ważnych powodów sąd może zezwolić, żeby oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński zostało złożone przez pełnomocnika. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym i wymieniać osobę, z którą małżeństwo ma być zawarte. Do zgłoszenia wniosku o zezwolenie na udzielenie pełnomocnictwa do oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński uprawniona jest, stosownie do art. 563 KPC wyłącznie osoba, która zamierza udzielić pełnomocnictwa; nie jest uprawniona do wystąpienia z takim wnioskiem osoba, z którą ma być zawarty związek małżeński przez pełnomocnika. Zgodnie z przytoczonym przepisem, do zgłoszenia wniosku o zezwolenie na złożenie przez pełnomocnika oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński uprawniona jest osoba, która zamierza udzielić pełnomocnictwa.
W uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 1970 r. (sygn. akt III CZP 27/70) podkreślono, że za ważne powody w rozumieniu powyższego przepisu należy uznać tylko takie okoliczności, które w świetle zasad współżycia społecznego usprawiedliwiają odstąpienie od obowiązku jednoczesnego stawienia się przyszłych małżonków przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego dla złożenia oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński. Żadna zatem z góry określona sytuacja osoby ubiegającej się o zezwolenie jej na złożenie przez pełnomocnika oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński, w szczególności także fakt jej zamieszkiwania za granicą oraz związane z tym trudności przyjazdu do Polski, nie mogą być same przez się uznane za ważne powody w rozumieniu powołanego wyżej przepisu.
Wg Andrzeja Zielonackiego „Istnieje rozbieżność co do tego, czy pełnomocnik, składający oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński, jest pełnomocnikiem w rozumieniu Kodeksu cywilnego (przedstawicielem mocodawcy), czy też posłańcem. Posłańcem jest osoba, która przenosi oświadczenie woli innej osoby do adresata. Z tego względu posłańcem może być osoba nie mająca zdolności do czynności prawnych, natomiast gdy chodzi o osobę będącą pełnomocnikiem, to musi ona posiadać przynajmniej ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Posłaniec nie musi znać ani rozumieć przenoszonego przez siebie cudzego oświadczenia woli, pełnomocnik zaś powinien znać treść i znaczenie składanego przez siebie w imieniu mocodawcy oświadczenia. Ponadto zniekształcenie oświadczenia woli przez posłańca uprawnia do uchylenia się od skutków prawnych złożonego oświadczenia na takich samych zasadach, jak w przypadku błędu przy złożeniu oświadczenia. Natomiast złożenie oświadczenia woli przez pełnomocnika jest wiążące dla mocodawcy”.
