– Od kilku lat obserwujemy pogorszenie skuteczności postępowań egzekucyjnych. Jeszcze w 2008 roku wynosiła ona 34 proc., ale już w 2012 roku spadła poniżej 20 proc. Uproszczenie i przyspieszenie procedury dochodzenia praw z umów na drodze sądowej i egzekucyjnej ma być jednym ze sposobów na zmniejszenie problemów wierzycieli z zatorami płatniczymi – mówi Krzysztof Kajda, z-ca dyrektora departamentu prawnego PKPP Lewiatan.
Eksperci reprezentujący przedsiębiorców i komorników wypracowali propozycje rozwiązań oraz postulaty zmian legislacyjnych, które mogą przyczynić się do istotnego zwiększenia skuteczności postępowań egzekucyjnych i obniżenia kosztów egzekucji dla wierzycieli.
Wynagrodzenia komorników
Zarówno przedsiębiorcy, jak i komornicy uważają, że system naliczania opłat egzekucyjnych powinien zostać uproszczony. Górny wymiar opłaty stosunkowej powinien gwarantować finansowanie całego systemu egzekucji sądowej, a także spełniać funkcję prewencyjną. Dolna granica opłaty egzekucyjnej nie powinna być niższa niż oprocentowanie kredytu na rynku, gdyż w oczywisty sposób zdemotywuje dłużników do spłaty zobowiązań na wcześniejszych etapach dochodzenia należności i wręcz zwiększy problem zatorów płatniczych w gospodarce.
W sytuacji jasnych, stałych i odpowiednio wysokich opłat egzekucyjnych możliwa byłaby likwidacja części obciążeń dla wierzycieli np. opłaty za poszukiwanie majątku dłużnika, które w chwili obecnej znacznie zmniejszają efektywność postępowania egzekucyjnego.
Elektroniczna egzekucja
Zarówno wierzyciele, przedsiębiorcy, jak i komornicy widzą konieczność pilnego wprowadzenia elektronicznych rozwiązań w postępowaniu egzekucyjnym (w szczególności elektroniczne wnioski egzekucyjne we wszystkich postępowaniach, elektroniczne akta komornicze, elektroniczna wymiana korespondencji pomiędzy wierzycielami i komornikami, a także komornikami i urzędami, elektroniczne potwierdzenie odbioru korespondencji).
Zdaniem przedstawicieli Krajowej Rady Komorniczej komornicy są przygotowani do obsługi egzekucji w formie elektronicznej i czekają na rozporządzenia wykonawcze Ministerstwa Sprawiedliwości.
Zniesienie lub znaczne zmniejszenie limitu zajęć egzekucyjnych na rachunkach bankowych
Obecne przepisy regulujące ochronę przed egzekucją środków na rachunkach bankowych wymagają zmiany. Ochrona powinna zostać zniesiona w całości, bądź ograniczona do kwoty nie większej niż 80 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie odrębnych przepisów. W chwili obecnej przepisy te paraliżują egzekucję z rachunków bankowych a wysokość tego limitu, kwoty wolnej od zajęcia („do wysokości trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw”) jest zdecydowanie nieuzasadniona.
Zmniejszenie limitu zajęć egzekucyjnych z wynagrodzenia za pracę
Przepisy regulujące całkowitą ochronę przed egzekucją minimalnego wynagrodzenia za pracę powinny zostać zmienione poprzez dopuszczenie potrąceń z kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę do wysokości 20 proc. jego wartości. Obecna regulacja stwarza pole do nadużyć i celowego działania na szkodę potencjalnych wierzycieli. Obecnie kwota wynagrodzenia minimalnego nie podlega zajęciu, jednak ten sam dłużnik zarabiający minimalne wynagrodzenie ma możliwość systematycznego zaciągania zobowiązań w bankach, instytucjach finansowych, u dostawców usług masowych, nie płacąc wcześniejszych zobowiązań. Wyegzekwowanie zadłużenia jest w takich przypadkach zaś niemożliwe, co prowadzi co zachwiania równowagi 6 miesięcy.
Utworzenie Centralnej Bazy Bezskutecznych Egzekucji
W ocenie ekspertów PKPP Lewiatan, wierzycieli i komorników niezbędne jest stworzenie rejestru bezskutecznych egzekucji, a także bazy danych dłużników egzekwowanych, która zgodnie z oświadczeniem przedstawicieli komorników mogłaby być utrzymywana przez Krajową Radę Komorniczą. W związku z brakiem w chwili obecnej założeń do projektu legislacyjnego w tym zakresie eksperci byliby zainteresowani wypracowaniem z udziałem Ministerstwa Sprawiedliwości rozwiązań i projektów ustaw w tym zakresie, przy współudziale Ministerstwa Gospodarki, by jednocześnie ujednolicić i zapewnić dostęp do baz danych tych dłużników za pośrednictwem Biur Informacji Gospodarczej.
Wśród innych propozycji zmian legislacyjnych przygotowanych przez ekspertów znalazły się, m.in. zmiana przepisów dotyczących procedury wyjawienia majątku dłużnika, nadanie dodatkowych uprawnień komornikom sądowym, uproszczenie procedury uzyskania tytułu wykonawczego w miejsce utraconego, bez konieczności wyznaczania rozprawy, czy odstąpienie od obligatoryjnego wysłuchania wierzyciela przed zawieszeniem lub umorzeniem postępowania egzekucyjnego.
Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan
