Aby przybliżyć problem, należy sprawę rozpatrywać w dwóch osobnych aspektach:
Zatrudnienie na stanowisku urzędnika państwowego.
Urzędnik państwowy nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia bez uzyskania uprzedniej zgody kierownika urzędu, w którym jest zatrudniony. Zgoda taka dotyczy jednak zatrudnienia w ramach stosunku pracy, a nie każdego zajęcia zarobkowego – tak uważa m. in. Rzecznik Praw Obywatelskich. Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych, urzędnik państwowy nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia bez uzyskania uprzedniej zgody kierownika urzędu, w którym jest zatrudniony. Pojęcie „dodatkowego zatrudnienia” spotkało się jednak z różną interpretacją. Zdaniem Rzecznika „dodatkowe zatrudnienie” dotyczy wyłącznie zarobkowania w ramach stosunku pracy, a zatem stosunku powstałego na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Za takim rozumieniem przemawiają regulacje prawne przyjęte w innych pragmatykach pracowniczych, jak np. w art. 72 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o służbie cywilnej (Dz. U. 1999 r. Nr 49 poz. 483). Zgodnie z nim urzędnik służby cywilnej nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia oraz zajęć zarobkowych bez zgody dyrektora generalnego urzędu ani wykonywać czynności lub zajęć sprzecznych z obowiązkami wynikającymi z ustawy lub podważających zaufanie do służby cywilnej. Przepis ten wyraźnie rozgranicza zatrudnienie – pracę świadczoną w ramach stosunku pracy od innych zajęć zarobkowych, w tym pracy świadczonej w ramach umów cywilnoprawnych czy podejmowania działalności gospodarczej na własny rachunek.
Zatrudnienie na stanowisku urzędnika samorządowego.
W przypadku urzędników samorządowych, kwestie te reguluje ustawa z dnia 22 marca 1990 roku o pracownikach samorządowych. Zgodnie z art. 18 ustawy – Pracownik samorządowy nie może wykonywać zajęć, które pozostawałyby w sprzeczności z jego obowiązkami albo mogłyby wywołać podejrzenie o stronniczość lub interesowność. Natomiast zgodnie z art. 18a tejże ustawy pracownik samorządowy jest obowiązany złożyć oświadczenie o prowadzeniu działalności gospodarczej. W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej pracownik samorządowy jest obowiązany określić jej charakter. Obowiązany jest on również składać odrębne oświadczenia w przypadku zmiany charakteru prowadzonej działalności gospodarczej. Oświadczenie o prowadzeniu działalności gospodarczej pracownik jest obowiązany złożyć pracodawcy samorządowemu w terminie 30 dni od dnia zatrudnienia, podjęcia działalności gospodarczej lub zmiany jej charakteru. Nie złożenie oświadczenia o prowadzeniu działalności gospodarczej w terminie powoduje odpowiedzialność dyscyplinarną. Podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy w oświadczeniu o prowadzeniu działalności gospodarczej powoduje odpowiedzialność na podstawie art. 233 § 1 Kodeksu karnego. Ustawa nic nie wspomina o pozostałych formach zatrudnienia, poza już wspomnianym ogólnym zapisem z art. 18 ustawy. Na podstawie tego zapisu nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie czy pracownik samorządowy może podejmować dodatkowe zatrudnienie, albowiem ustawodawca pozostawił bardzo szeroką furtkę w zakresie interpretacji tego przepisu. Praktycznie zawsze można się spierać czy określone zatrudnienie pozostaje w sprzeczności czy też nie z pracą w samorządzie terytorialnym, oraz czy zachodzi podejrzenie stronniczości lub interesowności.
