W niniejszej sprawie, Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:
– art. 4 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia w zakresie, w jakim pomija prawo osoby, wobec której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie, do korzystania z obrońcy na etapie czynności wyjaśniających, o których mowa w art. 54 § 1 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 i art. 42 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.
– art. 38 § 1 powyższej ustawy zakresie, w jakim nie przewiduje na etapie czynności wyjaśniających, o których mowa w art. 54 § 1 tej ustawy, prawa dostępu do akt dla osoby, wobec której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie, jest niezgodny z art. 2 i art. 42 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.
Oceniając zarzut naruszenia przez art. 4 kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia prawa do obrony osób, co do których istnieje uzasadniona podstawa do skierowania przeciwko nim wniosku o ukaranie, w jego aspekcie formalnym (czyli korzystania z pomocy obrońcy), Trybunał Konstytucyjny musiał zbadać, czy charakter i zakres czynności wyjaśniających oraz ich znaczenie dla decyzji o ewentualnym złożeniu wniosku o ukaranie bądź dla ewentualnego postępowania przed sądem nie wymagają na tym etapie postępowania przyznania prawa do korzystania z pomocy obrońcy z wyboru lub urzędu. Wobec przeprowadzonej w tym zakresie analizy, Trybunał uznał za zasadne zarzuty wnioskodawcy.
Trybunał Konstytucyjny uznał, że niebezpieczeństwo iluzoryczności gwarancji jest tym większe, im bardziej skomplikowana jest sprawa, w której przyszło uczestniczyć osobie podejrzanej o popełnienie wykroczenia, a także, im mniejszą zaradność osoba taka prezentuje. Dodatkowo Trybunał podzielił wskazywane przez uczestników postępowania stanowisko, że naruszenie gwarancji wynikających z art. 42 ust 2 konstytucji jest szczególnie widoczne w sytuacjach, gdy osoba podejrzana o popełnienie wykroczenia nie jest w stanie w sposób skuteczny samodzielnie bronić swoich interesów ze względu na stan zdrowia, co dotyczy np. osób niemych, niesłyszących czy niepoczytalnych, lub inne istotne okoliczności osobiste bądź prawne, takie jak np. wiek. Należy wskazać, że Trybunał uznał również, że pomoc obrońcy może okazać się także niezbędna osobom podejrzanym, którzy ze względu na brak zarówno wystarczającej wiedzy prawniczej, jak i brak doświadczenia procesowego – w ramach swej obrony nie mogą skutecznie skorzystać z przyznanych im przez ustawodawcę uprawnień procesowych. Chodzi tutaj np. o możliwość korzystania z prawa do zgłaszania wniosków dowodowych. W związku z powyższym – w opinii Trybunału Konstytucyjnego, osoby przeciwko którym uprawnione organy zgromadziły materiał dowodowy stanowiący wystarczająco uzasadnioną podstawę do sporządzenia przeciw nim wniosku o ukaranie, powinny mieć możliwość korzystania z pomocy obrońcy już na tym istotnym dla dalszego postępowania etapie. Podejmowane w ramach profesjonalnej obrony działania mogą doprowadzić do zaniechania wystąpienia z wnioskiem o ukaranie, a ponadto pozwalają na zgromadzenie większej liczby dowodów obrony.
Ponadto, Trybunał uznał za niekonstytucyjny również art. 38 § 1 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Należy podkreślić, że istotą prawa do obrony wyrażoną w art. 42 ust. 2 konstytucji jest podejmowanie działań zmierzających do odparcia stawianych oskarżonemu czy podejrzanemu zarzutów za pomocą przyznanych mu uprawnień procesowych. Tymczasem skuteczna obrona jest niemożliwa albo co najmniej niezwykle utrudniona, w przypadku, gdy podejrzany pozbawiony zostanie możliwości dostępu do zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.
Według Trybunału Konstytucyjnego należy uznać, że całkowity brak możliwości dostępu do materiałów dowodowych zgromadzonych w trakcie czynności wyjaśniających nadmiernie ogranicza podejrzanym prawo dostępu do akt. Zgodnie z aktualnie obowiązującym modelem postępowania wykroczeniowego ustawodawca nie przewidział takiego prawa ani przed zakończeniem tych czynności ani też przed wniesieniem wniosku o ukaranie. Takie ograniczenie prawa do obrony w aspekcie dostępu do akt Trybunał uznał za nieproporcjonalne.
