Zakwestionowany przepis stanowi, że odszkodowanie za nieruchomości, które 31 grudnia 1998 r. były zajęte pod drogi publiczne, a nie stanowiły własności Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego wypłaca gmina. Natomiast dotychczasowe drogi gminne oraz lokalne miejskie stały się drogami gminnymi dopiero od 1 stycznia 1999 r. Do tego czasu drogi publiczne podzielone były na drogi: krajowe, wojewódzkie, gminne oraz lokalne miejskie i drogi zakładowe. Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego jednolicie przyjmuje, że przepisy ustawy z 13 października 1998 r. nakładają na wszystkie gminy władające nieruchomościami niestanowiącymi ich własności, zajętymi pod gminne drogi publiczne 31 grudnia 1998 r. w tym drogi lokalne miejskie, obowiązek wypłaty odszkodowania. Interpretację tą prezentują również wojewódzkie sądy administracyjne. W opinii wnioskodawców zakwestionowany przepis rozumiany w ten sposób, że nakłada na gminę obowiązek wypłaty odszkodowań za nieruchomości zajęte pod drogi gminne oraz lokalne drogi miejskie istniejące przed 1 stycznia 1999 r. jest niezgodny z konstytucyjnymi zasadami: przyzwoitej legislacji i adekwatności udziału gminy w dochodach publicznych do nakładanych na gminę zadań.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 73 ust. 2 pkt 1 w związku z art. 103 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną jest zgodny z art. 2 oraz art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji. Oznacza to, że wszystkie gminy władające 31 grudnia 1998 roku nieruchomościami niestanowiącymi ich własności, zajętymi pod gminne drogi publiczne – w tym drogi lokalne miejskie mają obowiązek wypłaty odszkodowań za te nieruchomości.
Przed reformą samorządową z 1990 r. podstawowymi jednostkami podziału terytorialnego były gminy, miasta oraz dzielnice. Towarzyszyła temu odpowiednia kategoryzacja dróg publicznych, wśród których wyróżniano drogi gminne oraz lokalne miejskie. Gminy jako jednolite ustrojowo jednostki zasadniczego podziału terytorialnego państwa powstały w 1990 r. Do ich zadań własnych ustawodawca zaliczył zadania związane z planowaniem i finansowaniem budowy, rozwoju, modernizacji i utrzymania zarówno dróg gminnych, jak i lokalnych miejskich. Do wejścia w życie ustawy – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną gminy często użytkowały nieruchomości zajęte pod drogi publiczne bez jakiejkolwiek podstawy prawnej. Na podstawie powyższej ustawy gminy nabyły z mocy prawa własność nieruchomości, którymi władały 31 grudnia 1998 r. Wskutek przysporzenia majątkowego było obarczenie ich obowiązkiem odszkodowawczym. Zakres tego obowiązku wynika z powyższej ustawy, która zaktualizowała niezmienioną po 1990 r. kategoryzację dróg publicznych, włączając kategorię dróg lokalnych miejskich, mającą już tylko historyczne znaczenie, do zbiorczej kategorii dróg gminnych. Zatem niezasadny jest zarzut naruszenia zasady rzetelnej legislacji, skoro możliwa jest jednolita wykładnia i stosowanie zakwestionowanego przepisu.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że wnioskodawcy nie przedstawili żadnych argumentów, które pozwoliłyby na ustalenie, że obowiązek wypłaty odszkodowań uniemożliwia gminom realizację innych zadań własnych. Naruszenie zasady adekwatności mogą stanowić tylko oczywiste dysproporcje między zakresem nakładanych na gminę obowiązków a jej udziałem w dochodach publicznych, co musi zostać wykazane przez stronę podnoszącą we wniosku do Trybunału zarzut niekonstytucyjności.
