Przepisy ustawy budżetowej na rok 1993 wdrożyły mnie korzystne dla emerytów i rencistów zasady określania wysokości emerytur i rent. Aby wyliczyć podstawę wymiaru emerytury lub renty przyjęto kwotę bazową 91% przeciętnego wynagrodzenia w miejsce kwoty dotychczasowej, która odpowiadała 100% odpowiednio obliczonego przeciętnego wynagrodzenia. Zostało to zakwestionowane orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego (syg. akt K 16/93), które Sejm odrzucił większością 2/3 głosów. W 2004 r. przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wprowadziły stopniowe podwyższanie świadczeń emerytalno – rentowych obliczonych od kwoty bazowej, która stanowiła mniej niż 100% przeciętnego wynagrodzenia biorąc przy tym pod uwagę wiek osoby uprawnionej do otrzymania tego świadczenia. Dla osób urodzonych przed 1 stycznia 1930 roku przewidziano podwyższenie kwoty bazowej do 96,5 proc. od 1 marca 2005 r. i 100 proc. od 1 marca 2006 r. Dla osób urodzonych po 31 grudnia 1929 roku ustalono wzrost kwoty bazowej od 94,5 proc. w 2007 roku, 96 proc. w 2008 roku i 98 proc. w 2009 roku. Kwota bazowa 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia została przewidziana dla tych świadczeniobiorców od 1 marca 2010 roku, a zatem cztery lata później niż w przypadku osób urodzonych przed 1 stycznia 1930 roku.
Sprawa VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w Łodzi dotyczyła Stanisławy K, urodzonej 12 grudnia 1939 r., która pobierała emeryturę oraz dla której ustalono kwotę bazową stanowiącą 93% przeciętnego wynagrodzenia. Od 1 lipca 2004 r. została zmieniona podstawa wymiaru emerytury – wyliczona z 10 kolejnych lat kalendarzowych – co dało wskaźnik 97,08% oraz jednocześnie przyjęto kwotę bazową obowiązującą na 31 sierpnia 1996 r. W roku 2006 Stanisława K. złożyła wniosek o ponowne przeliczenie jej świadczenia emerytalnego. Organ rentowy powołując się na treść art. 194a ust. 4 i 5 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił ponownego ustalenia wysokości emerytury. Według Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należne wnioskodawczyni podwyższenie świadczeń będzie wypłacane w etapach – począwszy od 1 marca 2007 r. Stanisława K. odwołała się do Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Sąd Okręgowy powziął poważne wątpliwości, co do zgodności kwestionowanych przepisów z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. W opinii sądu ustawodawca, aby pozostawać w zgodzie z konstytucyjnymi zasadami sprawiedliwości społecznej i równością wobec prawa powinien rozważyć przyjęcie mechanizmu wyrównywania świadczeń systemem kroczącym – czyli w równym stopniu wyrównującym corocznie zaniżone świadczenia, począwszy od osób legitymujących się najniższą kwotą bazową – niezależnie od daty urodzenia tych osób.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 194a ust. 4 i 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest zgodny z art. 32 Konstytucji. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na zbędność orzekania. Postawione pod znakiem zapytania przepisy różnicują świadczeniobiorców ze względu na wiek. Jednak w praktyce niemal każda regulacja prawna różnicuje podmioty prawa, dlatego zasada równości należy do najczęściej powoływanych zasad w orzecznictwie sądów konstytucyjnych w państwach demokratycznych. Natomiast według Trybunału Konstytucyjnego zaskarżone przepisy mają charakter czasowy, a ich celem jest usunięcie wprowadzonych zróżnicowań. W ocenie Trybunału zastosowane kryterium zróżnicowania pozostaje w racjonalnym związku z celem i treścią tej regulacji. Osoby starsze najdłużej pobierały świadczenia w mniejszej wysokości i potrzeba zapewnienia stanu zgodnego z zasadą równości jest w ich przypadku najbardziej nagląca. Przyjęte przez ustawodawcę rozwiązanie nie ma jednak charakteru arbitralnego i mieści się w granicach swobody regulacyjnej przysługującej ustawodawcy. Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.
