Spis treści
Prawo do zasiłku pogrzebowego uwarunkowane śmiercią członka rodziny ubezpieczonego
Zgodnie z obowiązującym prawem (art. 77 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) powstanie prawa do zasiłku pogrzebowego uwarunkowane jest śmiercią "członka rodziny ubezpieczonego". Czy zatem prawo do zasiłku powstaje także w razie śmierci małżonka osoby ubezpieczonej, z którym osoba ubezpieczona pozostawała w separacji? By móc na nie odpowiedzieć, należy przyjrzeć się katalogowi osób uprawnionych, wedle woli ustawodawcy, do zasiłku pogrzebowego.
Osoby uprawnione do zasiłku pogrzebowego
Zasiłek pogrzebowy przysługuje przede wszystkim osobie, która pokryła koszty pogrzebu. Zasiłek pogrzebowy przysługuje również pracodawcy, domowi pomocy społecznej, gminie, powiatowi, osobie prawnej kościoła lub związku wyznaniowego, jeżeli pokryły koszty pogrzebu. W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez więcej niż jedną osobę lub podmiot, o którym mowa wyżej, zasiłek pogrzebowy ulega podziałowi między te osoby lub podmioty – proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu.
Zasiłek pogrzebowy przysługuje miedzy innymi w razie śmierci członka rodziny. Czy zatem małżonek pozostający ze zmarłym w separacji może uzyskać zasiłek pogrzebowy?
Prawo do zasiłku pogrzebowego przysługuje także w razie śmierci małżonka pozostającego w separacji
W ocenie Sądu Najwyższego do małżonków, wobec których orzeczono separację, należy stosować te same zasady przysługiwania prawa do zasiłku pogrzebowego, jakie odnoszą się do małżonków pozostających we wspólnym pożyciu (wobec których nie orzeczono separacji). Trwanie związku małżeńskiego w czasie orzeczonej przez sąd separacji nie budzi wątpliwości. Jest to sytuacja w istotny sposób odmienna od tej, jaka wynika z rozwiązania małżeństwa przez rozwód. W doktrynie podkreśla się, że skutki prawne separacji tworzą model konstrukcyjny pośredni między modelem skutków prawnych zawarcia małżeństwa a modelem skutków prawnych orzeczenia rozwodu. Z tego względu wiodącym podziałem skutków prawnych separacji jest podział na trzy kategorie:
- skutki właściwe orzeczeniu rozwodu,
- skutki właściwe małżeństwu oraz
- skutki "pośrednie", stanowiące kategorię swoistych skutków o mieszanym charakterze, zbliżającym się do jednej bądź drugiej z wymienionych grup (A.Sylwestrzak: Skutki prawne separacji małżonków, Warszawa 2007).
Przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dotyczące prawa do zasiłku pogrzebowego nie traktują odmiennie małżonków pozostających w separacji oraz małżonków pozostających we wspólnym pożyciu, obejmując ich zbiorczym określeniem "małżonkowie". Nie powinno też budzić wątpliwości, że w wyniku śmierci jednego z małżonków pozostających w separacji, stan cywilny drugiego z nich może być określany jako „wdowa" lub „wdowiec”. Reasumując, mając na względzie regulacje prawne odnoszące się do istoty instytucji separacji, przesłanek jej orzekania oraz skutków odmiennych od rozwodu, należy stwierdzić, że osoby pozostające w separacji orzeczonej przez sąd nadal są małżeństwem. Prowadzi to z kolei do wniosku, że wobec braku odmiennych uregulowań w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w trakcie orzeczonej przez sąd separacji małżonkowie nadal pozostają małżonkami, co pozwala na potraktowanie ich tak jak członków rodziny w rozumieniu art. 77 ust. 1 pkt 4 tej ustawy. Przepisy dotyczące przesłanek nabycia zasiłku pogrzebowego nie różnicują bowiem sytuacji małżonków pozostających we wspólnym pożyciu od sytuacji małżonków pozostających w formalnej separacji, co oznacza, że obydwie te grupy małżonków należy traktować jednakowo z punktu widzenia przysługiwania prawa do zasiłku pogrzebowego. (Zobacz uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2012 r., sygn. akt I UZP 8/11.)
Podstawa prawna:
Art. 67, art. 77 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych(Dz.U.2013.1440).
Orzecznictwo:
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2012 r., sygn. akt I UZP 8/11, OSNP 2012/13-14/176.
