Spis treści
Odrzucenie spadku
Odrzucenie spadku nie jest skomplikowaną czynnością, może nastąpić poprzez złożenie właściwego oświadczenia przed notariuszem bądź sądem spadku (sądem ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy). Termin na odrzucenie spadku wynosi sześć miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania – z reguły jest to dzień śmierci spadkodawcy lub dzień, w którym dowiedzieliśmy się o tym zdarzeniu. Nieco inne zasady musimy zastosować, jeśli spadek ma być odrzucony przez osobę niepełnoletnią.
Spadkobiercą może zostać tak naprawdę każda osoba fizyczna, ustawodawca nie uzależnia bowiem prawa do dziedziczenia od posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych, a w konsekwencji od bycia pełnoletnim. Niezależnie od tego, wszystkie małoletnie dzieci są takiej zdolności pozbawione bądź w niej ograniczone, to z kolei oznacza brak możliwości składania skutecznych oświadczeń woli w sprawach spadkowych. Taka sytuacja jest bardzo problematyczna, gdy spadek obejmuje szereg różnych długów pozostawionych przez zmarłego. Wydaje się, że dziecko nie może zatem odrzucić spadku i skazane jest niejako na przymusową spłatę zobowiązań zaciągniętych przez spadkodawcę. Nic bardziej mylnego – ustawodawca przewidział bowiem możliwość odrzucenia spadku w imieniu małoletnich dzieci.
Potrzebny rodzic lub opiekun
Każda niepełnoletnia osoba pozostaje pod władzą rodzicielską. To z kolei oznacza, że oświadczenia woli w imieniu małoletnich dzieci składają ich rodzice bądź prawni opiekunowie. Oświadczenie w przedmiocie odrzucenia spadku należy jednak do kategorii czynności przekraczających zwykły zarząd sprawami dziecka i każdy sprawujący władzę rodzicielską nie może samodzielnie podjąć decyzji w powyższym przedmiocie.
Podstawowym obowiązkiem rodziców dziecka w omawianej sytuacji jest uzyskanie zezwolenia sądu rodzinnego na dokonanie czynności w przedmiocie odrzucenia spadku. W tym celu rodzice lub opiekunowie prawni małoletniego składają wniosek o zezwolenie na dokonanie czynności prawnej przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem małoletniego dziecka. Pismo powinno zostać skierowane do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania małoletniego. Wniosek powinien zostać opłacony – na chwilę obecną jest to kwota w wysokości 40 zł. Do pisma dołączmy jego odpis, zupełny odpis aktu urodzenia dziecka, odpis aktu zgonu i potwierdzenie odrzucenia spadku przez rodziców dziecka (przy wniosku o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku w imieniu dziecka), a także potwierdzenie uiszczenia należnej opłaty. Wniosek powinien zawierać jak najdokładniejsze określenie czynności, jaka ma być podjęta w imieniu dziecka (w omawianym przypadku będzie to odrzucenie spadku) wraz z podaniem uzasadnienia naszego stanowiska (wystarczy wskazać, że długi przewyższają aktywa wchodzące w skład majątku spadkowego). Nie zapominajmy także o nazwiskach i adresach osób składających wniosek i własnoręcznym podpisie wnioskodawcy.
6 miesięcy
Po uzyskaniu pozytywnego rozstrzygnięcia tj. sądowej zgody na odrzucenie spadku, rodzice bądź opiekunowie prawni małoletniego mogą zwrócić się do sądu spadku wraz z wnioskiem w przedmiocie odrzucenia spadku. Pamiętajmy, aby czynności związane z uzyskaniem sądowej zgody na dokonanie czynności w imieniu dziecka podjąć jak najwcześniej, tak aby nie upłynął 6 miesięczny termin na złożenie oświadczenia w przedmiocie przyjęcia lub odrzucenia spadku. W innym wypadku spóźnione oświadczenie odrzucające spadek nie będzie miało mocy wiążącej i dziecko nabędzie spadek po zmarłym. Pocieszające jest jednak to, że w takiej sytuacji mamy do czynienia z nabyciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza tj. z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe. Małoletni co prawda nabędzie wówczas kłopotliwy majątek, jednak jego odpowiedzialność za zobowiązania zmarłego ograniczy się do wysokości stanu czynnego spadku (czyli do wysokości aktywów spadkowych). Pamiętajmy, że nabycie spadku z dobrodziejstwem inwentarza daje podstawę do powoływania się na to zdarzenie w toku postępowania egzekucyjnego, jako na podstawę do ograniczenia odpowiedzialności.
