Jak podzielić spadek w sądzie?

Umowa czy sąd?

Polski system prawny rozróżnia dwie możliwości dokonania działu spadku – umowny oraz sądowy. Zgodnie bowiem z treścią art. 1037 Kodeksu cywilnego, dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Z powyższego wynik zatem, że umowny dział spadku jest możliwy wyłącznie w sytuacji, gdy pomiędzy spadkobiercami istnieje zgoda, co do przyznania przedmiotów spadkowych konkretnym dziedzicom. Pamiętaj jednak, że w umownym dziale spadku istotną cechą jest wzajemność ustępstw czynionych przez strony, a to oznacza, że ekwiwalentność świadczeń nie musi mieć zastosowania. Wynika to także z zasady swobody zawierania umów. Jeżeli więc przynajmniej jeden ze spadkobierców nie zgadza się na proponowany przez pozostałych dział spadku, niezbędna okazuje się pomoc sądu. Pamiętajmy przy tym, że sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek. Jednakże z ważnych powodów może być ograniczony do części spadku.

Wniosek o dział spadku

Wniosek o dział spadku kierujemy do sądu spadku właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania zmarłego. Pamiętajmy o wskazaniu w nim uczestników postępowania (wraz z podaniem ich dokładnych adresów zamieszkania) – dotyczy to oczywiście wszystkich spadkobierców. Opłata od wniosku może być dwojaka, będzie wyniosła albo 300 zł, gdy wniosek jest sporządzony zgodnie z wolą wszystkich spadkobierców albo 500 zł, jeśli następuje bez zgodnego wniosku. Do wniosku należy bezwzględnie dołączyć:

• postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku (jeśli postępowanie w tym przedmiocie miało w ogóle miejsce);
• akt zgonu i oświadczenia o przyjęciu odrzuceniu spadku (jeśli postępowania w tym przedmiocie w ogóle nie było);
• dokumenty dotyczące poszczególnych przedmiotów spadku (np. odpis z księgi wieczystej nieruchomości, gdy nieruchomość wchodzi w skład spadku).
   

Kolejnym ważnym elementem wniosku o dział spadku jest oszacowanie wartości dziedziczonego majątku. Warto sporządzić w tym celu sporządzić listę przedmiotów i praw zmarłego, które stały się przedmiotem masy spadkowej – jest to dla sądu duże ułatwienie. Wniosek musi zostać wreszcie uzasadniony i podpisany własnoręcznie przez wnioskodawcę, a następnie złożony w sądzie spadku. Pamiętajmy o dołączeniu odpisów wniosku wraz z załącznikami (mogą być w formie zwykłej kserokopii) w liczbie odpowiadającej ilości powołanych w sprawie uczestników.

Sposób podziału spadku zależy tak naprawdę od wielu okoliczności faktycznych, w tym od składu masy spadkowej. Jeżeli wchodzą do niej nieruchomości, podział zależy od ich: przeznaczenia, dotychczasowego sposobu wykorzystania, uzasadnionych potrzeb uczestników postępowania, a także ich możliwości finansowych, co jest istotne w razie potrzeby zasądzenia spłaty lub dopłaty. W praktyce wyróżniamy aż 3 formy działu spadku:

1. Podział fizyczny całego majątku spadkowego poprzez rozdzielenie przedmiotów spadkowych pomiędzy wszystkich dziedziców odpowiednio do wielkości ich udziałów w spadku, bez konieczności dokonywania jakichkolwiek spłat pomiędzy spadkobiercami;
2. Podział fizyczny majątku spadkowego poprzez przyznanie przedmiotów spadkowych jednemu lub niektórym spadkobiercom, z obowiązkiem dokonania spłaty na rzecz pozostałych spadkobierców;
3. Podział cywilny majątku spadkowego, polegający na sprzedaży całego majątku spadkowego, a następnie podzieleniu się przez spadkobierców uzyskanymi w ten sposób pieniędzmi.

Podstawa prawna:
[art. 1037 k.c. (Dz.U. z 2014 r. Nr 121 j.t.)]