Spis treści
Czym jest wspólność ustawowa i co należy do majątku wspólnego?
Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (czyli tak zwana wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Do majątku wspólnego należą w szczególności:
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
- kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie prowadzonym przez ZUS w ramach konta ubezpieczonego.
Uwaga!
Jeśli chcesz szybko i poprawnie przygotować Wniosek o podział majątku wspólnego małżonków przejdź do formularza »
Warto w tym miejscu wspomnieć, że dla nabycia danych składników do majątku wspólnego bez znaczenia jest nabycie przedmiotu przez jednego lub też oboje małżonków. Bez znaczenia jest również to, czy nabycie nastąpiło zgodnie z prawem. Przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez jednego z małżonków, uzyskane z przestępstwa, wchodzą w skład majątku wspólnego (zobacz uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 stycznia 2013 r., sygn. akt I ACa 834/12).
W przypadku rozwodu dochodzi do podziału majątku wspólnego.
Co należy do majątku osobistego każdego z małżonków?
Kodeks rodzinny i opiekuńczy określa ściśle składniki majątku osobistego. Oznacza to, że tylko te składniki majątkowe, które zostały wymienione w art. 33 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wchodzą w skład majątku osobistego. Zatem, do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej, czyli co do zasady przed zawarciem związku małżeńskiego;
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom (chodzi w szczególności o prawa majątkowe w spółce cywilnej;
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków, np. ubrania, obuwie, przybory toaletowe;
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie, np. prawo do alimentów;
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, np. zadośćuczynienie za naruszenie dóbr osobistych ; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość – renta wchodzi bowiem w skład majątku wspólnego;
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków (wynagrodzenie za pracę do chwili jego wypłaty wchodzi w skład majątku odrębnego małżonka, któremu przysługuje – wyrok SN z dnia 24 czerwca 1998 r., I CKN 657/97, niepubl.);
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Warto wspomnieć, że o zaliczeniu poszczególnych przedmiotów majątkowych do majątku wspólnego lub majątku osobistego (odrębnego) małżonków nie decydują złożone przez nich oświadczenia, że nabywany przedmiot wchodzi w skład określonej masy majątkowej. Przynależności konkretnego przedmiotu majątkowego do majątku wspólnego albo osobistego nie może zatem przesądzać ocena przez sąd przesłanek sposobu wyrażania woli osoby dokonującej czynności prawnej, ani przesłanek tłumaczenia oświadczeń woli oraz badania zgodnego zamiaru stron i celu umowy (zobacz uzasadnienie wyroku SN z dnia 2 marca 2012 r., sygn. akt II CSK 363/11).
Problematyka rozliczenia środków wniesionych tytułem wkładu wniesionego do spółki cywilnej z majątku wspólnego
W wyniku wniesienia wkładu do spółki z majątku wspólnego małżonek – wspólnik otrzymuje uprawnienia spółkowe, które wejdą do jego majątku odrębnego. W majątku tym następuje więc przysporzenie majątkowe z uszczerbkiem dla majątku dorobkowego małżonków (majątku wspólnego), zachodzi bowiem związek między przysporzeniem w jednym majątku a uszczerbkiem w drugim. Zatem wierzytelność z tytułu pokrycia wkładu jednego z małżonków w spółce cywilnej ze środków należących do majątku wspólnego podlega rozliczeniu na podstawie art. 45 k.r.o., stosowanego w drodze analogii (zobacz uzasadnienie uchwały SN z dnia 15 września 2004 r., sygn. akt III CZP 46/04). Zgodnie z art 45 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny.
Uwaga!
Jeśli chcesz szybko i poprawnie przygotować Wniosek o podział majątku wspólnego małżonków
przejdź do formularza »
Podstawa prawna:
art. 31, art. 33 ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.2015.583 )
