Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych jest w Polsce ubezpieczeniem obowiązkowym. Ubezpieczenie to obejmuje szkody powstałe w związku z ruchem tychże pojazdów, a także zdarzenia związane z wsiadaniem lub wysiadaniem z pojazdu, jego załadunkiem lub rozładunkiem, a nawet szkody związane z zatrzymaniem lub postojem pojazdu mechanicznego.
Jeżeli pojazd nie jest objęty ubezpieczeniem OC w chwili wypadku, nie oznacza to jednak, że osobie poszkodowanej nie przysługuje odszkodowanie za poniesione szkody na mieniu (np. wgniecione drzwi pojazdu) czy osobie (wspominany przez Panią uraz ramienia). Z pomocą przychodzi wówczas instytucja Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego (UFG).
Jednym z ustawowych zadań Ubezpieczeniowego Fundusz Gwarancyjnego jest zaspokajanie roszczeń z tytułu ubezpieczeń obowiązkowych w sytuacji, gdy odszkodowanie za powstałą szkodę wypłacałby zakład ubezpieczeń sprawcy zdarzenia, ale ze względu na brak ważnej polisy OC, żaden zakład ubezpieczeń nie obejmuje zdarzenia ochroną ubezpieczeniową. Wówczas Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny wypłaca należne osobie poszkodowanej odszkodowanie, a sam dochodzi tzw. regresu od sprawcy wypadku, czyli prowadzi postępowanie windykacyjne mające na celu odzyskanie przez UFG równowartości świadczeń pieniężnych, które zostały wypłacone osobie poszkodowanej.
Pamiętaj: Jeżeli sprawca wypadku nie posiadał ważnej polisy OC, zaspokojenie roszczeń należy do UFG.
Podstawa: Art. 98 ust. 1 pkt 3 lit. A Ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK.
Nieco bardziej skomplikowana sytuacja ma miejsce w przypadku, gdy do powstania szkody w związku z ruchem pojazdu ewidentnie doszło, ale nie można ustalić tożsamości posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym (np. sprawca wypadku zbiegł z miejsca zdarzenia).
Jeśli chodzi o szkodę powstałą na osobie, to w każdym przypadku, gdy szkoda została wyrządzona w okolicznościach uzasadniających odpowiedzialność cywilną posiadacza pojazdu mechanicznego lub kierującego pojazdem mechanicznym, UFG zajmuje się procesem likwidacji szkody i wypłatą odszkodowania.
W przypadku powstania szkody w mieniu, ustawodawca uzależnia możliwość wypłaty odszkodowania przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny od rozmiaru szkody na osobie. Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK enumeratywnie wylicza przypadki, gdy odszkodowanie za szkodę w mieniu może zostać przyznane: w przypadku szkody, w której równocześnie u któregokolwiek uczestnika zdarzenia nastąpiła śmierć, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, trwający dłużej niż 14 dni. Dodatkowo, świadczenie UFG podlega zmniejszeniu o kwotę stanowiącą równowartość 300 euro.
Pamiętaj: Jeżeli nieznany sprawca wyrządził szkodę w mieniu, UFG zaspokoi roszczenie odszkodowawcze tylko w przypadku, gdy jednocześnie u któregokolwiek uczestnika zdarzenia nastąpiła śmierć, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, trwający dłużej niż 14 dni.
Podstawa prawna: Art. 98 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK.
Do wyjaśnienia pozostaje jeszcze kwestia właściwego zgłoszenia szkody do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. Uprawniony do odszkodowania zgłasza swoje roszczenia do UFG przez którykolwiek zakład ubezpieczeń zajmujący się ubezpieczeniami obowiązkowymi. Zakład ubezpieczeń nie może odmówić przyjęcia zgłoszenia szkody. Ubezpieczyciel, po otrzymaniu zgłoszenia roszczenia, ustala zasadność i wysokość dochodzonych roszczeń i niezwłocznie przesyła zebraną dokumentację do UFG, powiadamiając o tym osobę zgłaszającą roszczenie.
W terminie 30 dni, licząc od dnia otrzymania akt szkody od zakładu ubezpieczeń, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny powinien zaspokoić roszczenie osoby zgłaszającej szkodę. W przypadku gdy wyjaśnienie okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności Funduszu albo wysokości świadczenia jest nader skomplikowane, świadczenie powinno być spełnione w terminie 14 dni od dnia wyjaśnienia tych okoliczności.
Nie można pozostawić niewyjaśnionej kwestii przedawnienia dochodzenia roszczeń w przypadku, gdy sprawca wypadku pozostaje nieustalony. Nie stanowi problemu sytuacja, gdy sprawca wypadku wyrządził szkodę na tyle niewielką, że jego czyn nie został zakwalifikowany jako przestępstwo. Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, ale niebędącym przestępstwem, ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Co jednak w sytuacji, gdy szkoda jest poważna, np. osoba poszkodowana wskutek wypadku doznała złamania kręgosłupa i mimo usilnych starań Policji, sprawca pozostał nieznany? Zgodnie z uchwałą składu 7 Sędziów Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2013 roku (III CZP 50/13), nawet jeżeli sprawca szkody nie został ustalony, ale wszelkie okoliczności wskazują na zakwalifikowanie czynu jako przestępstwa, termin przedawnienia dochodzenia roszczeń upływa po dwudziestu latach od dnia popełnienia przestępstwa.
Marta Łosińska – Grupa doradcza Prawno-Medyczna
