Rozwiązania problemu
Zasadą jest, że z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Wspólność majątkową można jednak wyłączyć. Małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego (umowa majątkowa) ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków. Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa ale może być również zawarta także w trakcie trwania małżeństwa. W przypadku zawarcia umowy majątkowej przed zawarciem małżeństwa, odnosi ona skutek dopiero od chwili zawarcia małżeństwa.
Celem umowy majątkowej małżeńskiej jest ustanowienie ustroju majątkowego kształtującego stosunki majątkowe między małżonkami w sposób odmienny od przewidzianego w przepisach o wspólności ustawowej. Treść więc takiej umowy sprowadza się bądź do wyłączenia wspólności ustawowej i zastąpienia jej ustrojem rozdzielności majątkowej, bądź też do określenia zasad przynależności poszczególnych rodzajów praw majątkowych do majątku wspólnego i majątków osobistych małżonków.
Umowa ustanawiająca ustrój rozdzielności majątkowej powoduje, że zamiast trzech mas majątkowych (majątek wspólny, majątek osobisty męża, majątek osobisty żony) w małżeństwie funkcjonują tylko dwa majątki osobiste małżonków, w skład których wejdą również udziały w przedmiotach objętych wcześniej wspólnością majątkową.
Jeżeli małżonkowie pozostający w ustroju wspólności majątkowej zdecydują się za zawrzeć umowę kształtująca ustrój rozdzielności majątkowej, wówczas wspólność majątkowa ustaje z chwilą zawarcia umowy, ewentualnie w terminie późniejszym, określonym w umowie. Umowa nie znosi wspólności majątkowej z datą wsteczną.
Możliwość ustanowienia rozdzielności majątkowej z mocą wsteczna istnieje w przypadku jej orzeczenia przez sąd. Jak wskazuje norma art. 52 § 1 – 2, z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. Ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej może żądać także wierzyciel jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków. Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.
Zniesienie wspólności ustawowej w drodze umowy majątkowej między małżonkami nie wymaga wskazywania ważnych powodów.
Podstawa prawna:
Art. 47, art. 51, art. 52 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 682).
