Podstawowym przepisem w w/w akcie prawnym jest art. 21 ust.1 – stanowi on, że radca prawny może udzielić dalszego pełnomocnictwa (substytucji) innemu radcy prawnemu, adwokatowi, prawnikowi zagranicznemu wykonującemu stałą praktykę w zakresie wynikającym z ustawy o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej. Substytucja nie może zatem być stosowana względem aplikantów, w przeciwnym razie przytoczony przepis wskazywałby wprost na taką możliwość. Niestety praktyka pokazuje, że część radców (niekiedy także i sędziów) wprost korzysta ze sformułowania „substytucja”, gdy aplikant radcowski zastępuje zawodowego prawnika w toczącym się postępowaniu. Jeszcze raz podkreślmy – jest to niepoprawne i nie znajduje uzasadnienia w obowiązującym stanie prawnym.
W wyroku z dnia 31 października 2012 r. (sygn. akt ACa 579/12) sąd apelacyjny w Szczecinie zaznaczył, że z treści powyższej regulacji wynika jednoznacznie, że radca prawny nie może udzielić substytucji (dalszego pełnomocnictwa procesowego) aplikantowi radcowskiemu. Może natomiast upoważnić aplikanta radcowskiego do zastępowania go (radcy prawnego). Z przepisu art. 35[1] ustawy o radcach prawnych wynika, że aplikant radcowski zastępuje radcę prawnego a nie stronę. Jest pomocnikiem radcy prawnego i nie jest pełnomocnikiem strony. Dokładna treść tej regulacji stanowi, że po sześciu miesiącach aplikacji radcowskiej aplikant radcowski może zastępować radcę prawnego przed sądami , organami ścigania , organami państwowymi, samorządowymi i innymi instytucjami, z wyjątkiem Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu.
W postępowaniu sądowym przed sądem powszechnym występuje zawsze z wyraźnego upoważnienia radcy prawnego. Już po upływie sześciu miesięcy od rozpoczęcia aplikacji radcowskiej aplikant radcowski może zastępować radcę prawnego przed sądami rejonowymi (ust. 1), w tym może sporządzać i podpisywać pisma procesowe związane z występowaniem radcy prawnego przed sądami – z wyraźnego upoważnienia radcy prawnego – z wyłączeniem jednakże apelacji, skargi kasacyjnej i skargi konstytucyjnej (ust. 4). Aplikant radcowski nie jest pełnomocnikiem strony, jest jedynie zastępcą radcy prawnego (verba legis: zastępuje radcę prawnego) będącego pełnomocnikiem strony. Nie jest też substytutem radcy prawnego, ponieważ substytutem radcy prawnego (i dalszym pełnomocnikiem strony) może być tylko adwokat lub radca prawny (art. 91 pkt 3 KPC), ewentualnie prawnik zagraniczny wykonujący stałą praktykę w zakresie wynikającym z ustawy o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z art. 91 pkt 3 KPC, pełnomocnictwo procesowe obejmuje z samego prawa umocowanie do udzielenia dalszego pełnomocnictwa procesowego jedynie adwokatowi lub radcy prawnemu, a więc nie aplikantowi radcowskiemu. Również ustawa ustrojowa nie przewiduje możliwości udzielenia substytucji aplikantowi radcowskiemu.
Na zakończenie warto także dodać, że z przepisów wynika brak możliwości zastępowania adwokata przed sądami przez aplikanta radcowskiego. Dotyczy to zarówno postępowania w sprawach cywilnych, administracyjnych jak i sprawach karnych.
