Spis treści
Czynność prawna
Podpisanie umowy jest niczym innym jak czynnością prawną. Zgadzając się na warunki danego kontraktu przyjmujesz na siebie nie tylko pewne prawa, ale także i obowiązki. Np. w przypadku umowy pożyczki, otrzymujesz do ręki lub na konto bankowe konkretną sumę pieniędzy, musisz jednak w odpowiednim terminie ją zwrócić (często z pewnymi odsetkami). Co jednak, jeśli druga strona umowa po prostu Cię oszukała albo błędnie zrozumiałeś warunki samej umowy? Co gorsza, co jeśli uświadomiłeś to sobie już po podpisaniu zobowiązania? Jest na to sposób.
Oświadczenie
Zgodnie z treścią art. 84 Kodeksu cywilnego, w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Przez oświadczenie woli powinniśmy oczywiście rozumieć zawarcie konkretnej umowy (wyrażenie na nią zgody – najczęściej poprzez jej przeczytanie i podpisanie). Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej.
Pamiętaj jednak, że nie każdy taki błąd uzasadnia odwołanie całej umowy – musi to być bowiem błąd istotny. Innymi słowy, można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści. Błąd polega więc na tym, że druga strona celowo "wpuściła Cię w maliny" i stąd podpisałeś niekorzystną dla siebie umowę.
Zła cena i sąd
Najczęstszymi błędami pojawiającymi się w umowach jest mylne oznaczenie ceny – np. zamiast 1000 zł pojawia się 100 zł. Już taka sytuacja uzasadnia unieważnienie umowy. Z drugiej strony jeśli kontrahent będzie Tobą manipulował tak, że pod wpływem błędu podpiszesz nawet dobrze brzmiąca umowę, również będziesz mógł żądać jej unieważnienia. Pamiętaj jednak, że jeśli żadna ze stron nie powoła się na błąd i nie zechce doprowadzić w ten sposób do rozwiązania kontraktu, umowa będzie wiążąca. Zobowiązanie nie wygasa więc pod wpływem błędu z mocy samego prawa.
Możliwość skorzystania z uprawnienia do uchylenia się od skutków prawnych wadliwego oświadczenia (czyli skorzystania z błędu i doprowadzenia do rozwiązania podpisanej umowy) zależy wyłącznie od decyzji składającego to oświadczenie (czyli osoby, która popełniła błąd podpisując umowę). Druga strona nie może przeszkodzić powstaniu skutków uchylenia, ani też zapobiec unieważnieniu czynności prawnej – innymi słowy Twojemu kontrahentowi nie wolno przeszkadzać w takim unieważnieniu umowy. Jeżeli jednak druga strona trwa przy stanowisku, że uchylenie się od zobowiązania na skutek błędu jest bezpodstawne, wówczas możliwe jest rozstrzygnięcie przez sąd, czy było ono uzasadnione. Rozstrzygnięcie sądu może nastąpić zarówno w oddzielnym postępowaniu (w sprawie o stwierdzenie nieważności czynności prawnej w wyniku uchylenia się od skutków oświadczenia woli), jak i w każdym postępowaniu, w którym skuteczność oświadczenia woli ma znaczenie dla rozstrzygnięcia o zgłoszonym w nim żądaniu.
Czytaj umowy
Powoływanie się na błąd nie będzie jednak możliwe w każdej sytuacji – prowadziłoby to bowiem do zbyt dużej liczby nadużyć. Nie można mówić o błędzie, w sytuacji gdy ktoś składa podpis na dokumencie bez uprzedniego przeczytania go. Osoba taka nie myli się, ponieważ świadomie składa oświadczenie woli, nie znając jego treści. Jeśli więc nie przeczytałeś umowy, zrobiłeś to pobieżnie lub czegoś nie zrozumiałeś, choć mogłeś dopytać się drugiej strony umowy – na taki błąd nie wolno Ci się powoływać.
Masz mało czasu
Możliwość powołania się na błąd, dzięki któremu można odwołać zawarta umowę jest jednak ograniczona czasowo. Masz na to jedynie rok od momentu wykrycia błędu – po tym czasie nie można rozwiązać umowy z powodu błędu. A jak rozwiązać umowę? Wystarczy pisemne oświadczenie, że rozwiązujesz umowę z powodu błędu (określ na czym polega ten błąd), które wręczysz drugiej stronie kontraktu. Jeśli nie przyjmie takiego oświadczenia, musisz skierować sprawę do sądu – pozew o stwierdzenie nieważności czynności prawnej.
Podstawa prawna:
[k.c. (Dz.U. z 2014 r. Nr 121 j.t.)]
