Z diagnozy dotyczącej skali zjawiska przemocy w rodzinie – przeprowadzonej w 2007 r. wynika, że problem przemocy w rodzinie jest zjawiskiem dostrzeganym w polskim społeczeństwie. Z uzyskanych danych wynika, że dotyczy on średnio około połowy rodzin.
Znaczny odsetek, bo prawie dwie trzecie Polaków zna w swoim otoczeniu, sąsiedztwie takie rodziny, o których słyszeli lub wiedzą, że dochodzi w nich do różnych form przemocy. Wśród znanych sobie rodzin badani najczęściej dostrzegają występowanie przemocy psychicznej. Przypadki przemocy ekonomicznej oraz w szczególności seksualnej znane są mniejszej liczbie badanych. Należy zaznaczyć, że kiedykolwiek jakiejkolwiek formy przemocy od członka rodziny doświadczył więcej, niż co trzeci Polak. Większość z tych osób było ofiarami przemocy, co najwyżej kilkukrotnie i wcześniej niż przed 12 miesiącami. Osób wielokrotnie krzywdzonych przez członków rodziny jest 11%.
W przedłożonym dokumencie projektuje się rozszerzenie form udzielanej pomocy ofiarom przemocy w rodzinie o możliwość bezpłatnego badania lekarskiego dla ustalenia przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała oraz wydanie zaświadczenia lekarskiego w tym przedmiocie. Aktualnie obdukcja bezpłatna wykonywana jest na wniosek prokuratora, co stwarza często utrudnienia zwłaszcza wtedy, gdy należy działać natychmiast. Przepis ten ma po pierwsze wskazać służbie zdrowia konieczność wydawania takich zaświadczeń, a po drugie zmienić świadomość ofiar. W związku z wprowadzeniem powyższego przepisu minister właściwy do spraw zdrowia, w projektowanej regulacji, został zobowiązany do wydania rozporządzenia, które określi wzór zaświadczenia lekarskiego o przyczynach i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie.
Rozszerzono upoważnienia ustawowego dotyczącego standardów usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie o określenie kwalifikacji osób tam zatrudnionych, a także kwalifikacji osób, które prowadzą oddziaływania korekcyjno -edukacyjne. W obecnie obowiązującym rozporządzeniu wymienione są usługi terapeutyczno -wspomagające, jakie mają być świadczone w specjalistycznych ośrodkach wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie i są to między innymi: usługi medyczne, psychologiczne, prawne, terapeutyczne. Nie określono jednak kwalifikacji osób, które te usługi mają świadczyć. Ponadto nie jest uregulowana kwestia dotycząca specjalistów mogących prowadzić w ramach programów oddziaływania korekcyjno-edukacyjne dla osób stosujących przemoc.
W projektowanej ustawie położono szczególny nacisk na rozwój profilaktyki, jako skutecznej formy pomocy w sytuacjach, gdy w rodzinie nie występuje jeszcze zjawisko przemocy, ale może być tym zjawiskiem zagrożona. Dlatego też zaprojektowano konieczność opracowania i realizacji gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, co w konsekwencji da możliwość aplikowania o dodatkowe środki finansowe w oparciu o program osłonowy oraz obowiązek tworzenia zespołów interdyscyplinarnych, jako wskazanie do wspólnych działań przedstawicieli służb zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie. W projekcie zostały określone zadania zespołów interdyscyplinarnych, ich skład oraz zasady działania.
W projektowanej ustawie określone zostały kwalifikacje osób kierujących gminnymi ośrodkami wsparcia w szczególności dla ofiar przemocy w rodzinie, powiatowymi ośrodkami wsparcia w szczególności dla ofiar przemocy w rodzinie, ośrodkami interwencji kryzysowej w szczególności dla ofiar przemocy w rodzinie oraz specjalistycznymi ośrodkami wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie. Osoby te będą musiały spełniać warunki takie same, jak osoby kierujące jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej. Na wojewodę został nałożony obowiązek powoływania Wojewódzkiego Koordynatora Realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz obowiązek monitorowania tego Programu. Wprawdzie jest to nowa ustawowa regulacja – niemniej jednak stanowisko Wojewódzkiego Koordynatora jest określone już w Krajowym Programie i funkcja ta jest niezbędna do prawidłowego wykonywania zadań wynikających z Krajowego Programu i do właściwej ewaluacji działań na szczeblu wojewódzkim w celu dokonywania analizy i prowadzenia monitoringu na poziomie centralnym.
Rozszerzono stosowanie procedury „Niebieskie Karty” na innych niż obecnie przedstawicieli służb zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie, m.in. na przedstawicieli ochrony zdrowia i oświaty. W zmianie tej określono podmioty właściwe do realizacji procedury „Niebieskie Karty”, zasady ich funkcjonowania – natomiast w rozporządzeniu wydanym na podstawie upoważnienia ustawowego określona zostanie procedura postępowania, wzory formularzy „Niebieska Karta” oraz podmioty właściwe do ich wypełniania. Ponadto określony został katalog danych osób dotkniętych przemocą w rodzinie i osób stosujących przemoc w rodzinie, które będą mogły być przetwarzane, gromadzone i które będą mogli wymieniać członkowie zespołu interdyscyplinarnego bez zgody tych osób. Rozszerzono zakres działań wynikających z Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie o konieczność upowszechniania informacji o możliwościach i formach udzielania pomocy zarówno osobom dotkniętym, jak i stosującym przemoc w rodzinie.
W projekcie nowelizacji wprowadzono przepis dotyczący możliwości odebrania przez pracownika socjalnego dziecka z domu, w którym w wyniku przemocy zagrożone jest jego życie lub zdrowie zwłaszcza, gdy opiekun dziecka znajduje się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego. Czynności związane z odebraniem dziecka pracownik socjalny będzie mógł wykonywać przy udziale Policji lub lekarza, lub ratownika medycznego, lub pielęgniarki. Zmiana w takim brzmieniu umożliwi dokonanie właściwej oceny zarówno stanu zdrowia dziecka, jak też konieczności zapewnienia bezpieczeństwa dziecku.
