Ogólnie rzecz biorąc warunki zabudowy przejawiają swoje praktyczne znaczenie, gdy działka, na której chcemy posadowić dom czy inną nieruchomość budynkową nie jest objęta miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Wówczas jesteśmy zobowiązani albo odstąpić od zamierzonych inwestycji, albo też złożyć wniosek o wydanie warunków zabudowy (w którym to powinniśmy dokładnie określić gabaryty naszego przyszłego domu).
Zgodnie z treścią art. 63 ustawy, w odniesieniu do tego samego terenu decyzję o warunkach zabudowy można wydać więcej niż jednemu wnioskodawcy, doręczając odpis decyzji do wiadomości pozostałym wnioskodawcom i właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu nieruchomości. Powyższa decyzja nie rodzi jednak praw do terenu, a także nie narusza prawa własności i uprawnień osób trzecich. Informację tej treści zamieszcza się w decyzji. Pamiętajmy, że wnioskodawcy, który nie uzyskał prawa do terenu, nie przysługuje roszczenie o zwrot nakładów poniesionych w związku z otrzymaną decyzją o warunkach zabudowy.
Decyzję o warunkach zabudowy wydaje wójt, burmistrz lub prezydent miasta, po wcześniejszych uzgodnieniach z innymi organami, takimi choćby jak konserwator zabytków. Czas oczekiwania na wydanie decyzji wynosi ok. 2 miesięcy, aczkolwiek zdarzają się i dłuższe okresy – szczególnie, gdy następuje zawieszenie wydania decyzji (na okres maksymalnie 9 miesięcy). Zasadniczo już po wydaniu pożądanej przez nas decyzji jej czas nie jej ograniczony. Ustawodawca przewidział jednak, że warunki zabudowy przestają obowiązywać, gdy inny inwestor uzyska warunki zabudowy na tym terenie, a także uzyska pozwolenie na budowę, a także jeżeli zanim my uzyskamy pozwolenie na budowę, gmina rozpocznie proces uchwalania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego – jeżeli posiadamy pozwolenie na budowę, gmina musi uwzględnić warunki zabudowy wydane uprzednio dla naszej działki.
Opłata skarbowa za wniosek o wydanie decyzji, z wyłączeniem podań i załączników do podań w sprawach budownictwa mieszkaniowego to niewielki koszt – 5 zł, od załączników do podań pobiera się po 50 gr od każdego załącznika (te same opłaty mają zastosowanie do odwołań od decyzji). Opłaty skarbowe za wydanie decyzji w przypadku budynków i budowli wraz z urządzeniami budowlanymi technicznymi, przeznaczonych na działalność związaną z produkcją, handlem, administracja, rzemiosłem, wystawiennictwem, kultem religijnym wynoszą 190 zł, zespołu garaży składającego się z co najmniej trzech garaży- 152 zł, budynków gospodarczych, garaży i budynków o funkcji mieszanej – 38 zł, pozostałych przedsięwzięć – 90 zł, budynków mieszkalnych – zwolnione od opłaty skarbowej.
Jeżeli zdobędziemy już upragnioną decyzję, to warto pamiętać, że budowa domu czy innej nieruchomości musi przebiegać zgodnie z zawartymi w niej wytycznymi. Decyzja w swej treści zawiera typ możliwej zabudowy na danej działce, przeznaczenie takiej zabudowy, jej gabaryty, minimalny lub maksymalny kąt nachylenia dachu, maksymalną powierzchnię zabudowy, przewidziany dostęp do drogi publicznej, sposób uzbrojenia działki. Powyższe warunki są wiążące także dla architekta naszego przyszłego domu.
