Przed wejściem w życie ustawy z dnia 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (tzw. ustawa antykryzysowa), polskie prawo przewidywało, że zawarcie 3 kolejno następujących po sobie umów o pracę na czas określony pomiędzy tym samym pracownikiem i pracodawcą skutkuje przekształceniem trzeciej umowy w umowę o pracę na czas nieokreślony. Ustawa antykryzysowa znacząco zmieniła powyższą regułę przyjmując, iż nie miała znaczenia liczba zawieranych umów, lecz to, aby łączny okres ich trwania nie przekroczył 24 miesięcy, a tym samym, aby nie doszło to przekształcenia w umowę zawartą na czas nieokreślony. Ustawa antykryzysowa nie obowiązuje już od początku 2012 r., jednakże nie oznacza to całkowicie powrotu do starej zasady „3 umów”.
Zgodnie z art. 251 KP, zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca. Uzgodnienie między stronami w trakcie trwania umowy o pracę na czas określony dłuższego okresu wykonywania pracy na podstawie tej umowy uważa się za zawarcie, od dnia następującego po jej rozwiązaniu, kolejnej umowy o pracę na czas określony. Powyższa reguła nie dotyczy jednak umów o pracę na czas określony zawartych:
- w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
- w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym albo zadań realizowanych cyklicznie.
Problematyczne w takiej sytuacji są umowy zawarte jeszcze w okresie obowiązywania ustawy antykryzysowej, czyli pomiędzy 22 sierpnia 2009 a 1 stycznia 2012 r. Umowy zawarte w okresie obowiązywania ustawy antykryzysowej nie wliczają się do limitu angaży terminowych, jakie można zawrzeć z pracownikiem na następujące po sobie okresy. Tym samym jeśli ktoś zawarł w powyższym okresie co najmniej 2 umowy o pracę na czas określony, to nie wchodzą one pod regulację art. 251 KP. Pamiętajmy, że powyższy przepis obowiązuje niejako „od nowa” dopiero od 1 stycznia 2012 r.
Na zakończenie warto przytoczyć stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym niedopuszczalne jest zawarcie wieloletniej umowy o pracę na czas określony z klauzulą wcześniejszego jej rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem, chyba że co innego wynika z przepisów prawa pracy albo z charakteru umowy dotyczącej wykonywania zadań oznaczonych w czasie albo, gdy z innych przyczyn nie narusza to usprawiedliwionego i zgodnego interesu obu stron stosunku pracy. Jeżeli zawarcie umowy o pracę na czas określony było niedopuszczalne, stosunek pracy podlega przepisom prawa pracy o umowie na czas nieokreślony (por. wyrok SN z 25.10.2007 r. sygn. akt II PK 49/07).
