Spis treści
Czym jest ubezwłasnowolnienie i jakie rodzi skutki?
W prawie cywilnym istnieje instytucja ubezwłasnowolnienia, której celem jest ochrona interesów osób, które z określonych przyczyn nie są w stanie kierować swym postępowaniem, bądź potrzebna jest im pomoc w prowadzeniu swych spraw. Wyróżniamy ubezwłasnowolnienie częściowe bądź całkowite. Orzeczenie ubezwłasnowolnienia całkowitego czy częściowego nie oznacza, że nie będzie ono mogło zostać zmienione. Sąd może w razie poprawy stanu psychicznego ubezwłasnowolnionego zmienić ubezwłasnowolnienie całkowite na częściowe, a w razie pogorszenia się tego stanu – zmienić ubezwłasnowolnienie częściowe na całkowite. Z wnioskiem o uchylenie albo zmianę ubezwłasnowolnienia może wystąpić także ubezwłasnowolniony. Uchylenie może nastąpić również z urzędu.
Osoba ubezwłasnowolnione częściowo ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych, zaś osoba ubezwłasnowolniona całkowicie nie ma w ogóle zdolności do czynności prawnych. Oznacza to, że gdy czynność prawna zostanie dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, to dotknięta jest ona sankcją nieważności. Jednakże gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych. Z kolei ważność umowy, która została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela.
Kiedy sąd orzeka ubezwłasnowolnienie całkowite?
Uwaga!
Jeśli chcesz szybko i poprawnie przygotować Wniosek o ubezwłasnowolnienie
przejdź do formularza »
Zgodnie z normą art. 13 Kodeksu cywilnego, osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską.
Kiedy sąd orzeka ubezwłasnowolnienie częściowe?
Z myśl regulacji art. 16 Kodeksu cywilnego, osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę.
Do jakiego sądu wnosi się wniosek o ubezwłasnowolnienie?
Sprawy o ubezwłasnowolnienie należą do właściwości sądów okręgowych. W sprawach tych właściwy jest sąd miejsca zamieszkania osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, a w braku miejsca zamieszkania – sąd miejsca jej pobytu.
Kto może zgłosić wniosek o ubezwłasnowolnienie?
Wniosek o ubezwłasnowolnienie może zgłosić:
- małżonek osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie;
- jej krewni w linii prostej oraz rodzeństwo;
- jej przedstawiciel ustawowy.
Krewni osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, nie mogą zgłaszać tego wniosku, jeżeli osoba ta ma przedstawiciela ustawowego. Należy jednak pamiętać, że ten, kto zgłosił wniosek o ubezwłasnowolnienie w złej wierze lub lekkomyślnie, podlega karze grzywny.
Kto uczestniczy w postępowaniu o ubezwłasnowolnienie?
Uczestnikiem postępowania jest wnioskodawca. Uczestnikami postępowania o ubezwłasnowolnienie są z mocy samego prawa prócz wnioskodawcy:
- osoba, której dotyczy wniosek;
- jej przedstawiciel ustawowy;
- małżonek osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie.
Postępowanie to toczy się z udziałem prokuratora. Warto pamiętać, że organizacje pozarządowe, do których zadań statutowych należy ochrona praw osób niepełnosprawnych, udzielanie pomocy takim osobom lub ochrona praw człowieka, mogą wstąpić do postępowania w każdym jego stadium.
Jakich dokumentów zażąda sąd?
Jeżeli według wniosku ubezwłasnowolnienie ma być orzeczone z powodu choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego, sąd przed zarządzeniem doręczenia wniosku zażąda, w wyznaczonym terminie, przedstawienia świadectwa lekarskiego wydanego przez lekarza psychiatrę o stanie psychicznym osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, lub opinii psychologa o stopniu niepełnosprawności umysłowej tej osoby. Jeżeli ubezwłasnowolnienie ma nastąpić z powodu pijaństwa, sąd żąda także przedstawienia zaświadczenia poradni przeciwalkoholowej, a jeżeli ubezwłasnowolnienie ma nastąpić z powodu narkomanii – zaświadczenia z poradni leczenia uzależnień.
Kiedy sąd odrzuci wniosek o ubezwłasnowolnienie?
Sąd odrzuca wniosek o ubezwłasnowolnienie, jeżeli treść wniosku lub dołączone do wniosku dokumenty nie uprawdopodobniają istnienia choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub występowania innego rodzaju zaburzeń psychicznych osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie albo w razie niezłożenia żądanego świadectwa, opinii lub zaświadczenia, chyba że złożenie takich dokumentów nie jest możliwe.
Opłata od wniosku
Opłata sądowa od wniosku wynosi 40 złotych. Można również wnosić o zwolnienie od ponoszenia opłaty.
Uwaga!
Jeśli chcesz szybko i poprawnie przygotować Wniosek o ubezwłasnowolnienie częściowe
przejdź do formularza »
Słów kilka o treści samego wniosku
Wniosek o ubezwłasnowolnienie zawiera:
- Określenie daty i miejsca sporządzenia;
- Określenie sądu, do którego jest wnoszony;
- Określenie wnioskodawcy;
- Określenie uczestnika;
- Petitum wniosku, w którym wnioskodawca wskazuje, o co wnosi;
- Uzasadnienie;
- Podpis;
- Załączniki.
Podstawa prawna:
Art. 544, art. 545, art. 546, art. 552, art. 559 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.2014.101)
Art. 12, art. 13, art. 15, art. 16, art. 18 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U.2014.121)
