Przesłanki ograniczenia władzy rodzicielskiej
Ustawodawca w art. 109 § 1 Ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej zwanej k.r.o.) jako przesłankę ograniczenia władzy rodzicielskiej wskazał zagrożenie dobra dziecka. Zgodnie z treścią wyżej wskazanego przepisu, jeżeli dobro dziecka jest zagrożone, sąd opiekuńczy wyda odpowiednie zarządzenia. Jak zauważył Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 13 września 2000 roku (sygn. akt II CKN 1141/00), z treści art. 109 § 1 k.r.o. wynika dyrektywa profilaktycznego działania sądu, nakazująca podjęcie ingerencji w sferę władzy rodzicielskiej już w razie zagrożenia dobra dziecka, by zapobiec ujemnym skutkom niewłaściwego lub nieudolnego jej sprawowania.
Zarządzenia ograniczające, jakie może wydać sąd opiekuńczy
Sąd opiekuńczy w drodze zarządzenia może w szczególności:
1. zobowiązać rodziców oraz małoletniego do określonego postępowania, w szczególności do pracy z asystentem rodziny czy realizowania innych form pracy z rodziną;
2. skierować małoletniego do placówki wsparcia dziennego, określonej w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej;
3. skierować rodziców do placówki albo specjalisty, zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń;
4. określić, jakie czynności nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu albo poddać rodziców innym ograniczeniom, jakim podlega opiekun;
5. poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego;
6. skierować małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi;
7. zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka albo w instytucjonalnej pieczy zastępczej lub powierzyć tymczasowo pełnienie funkcji rodziny zastępczej małżonkom lub osobie, niespełniającym warunków dotyczących rodzin zastępczych, w zakresie niezbędnych szkoleń, określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
Sąd opiekuńczy może także powierzyć zarząd majątkiem małoletniego ustanowionemu w tym celu kuratorowi.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej a kontakty z dzieckiem
Utrzymywanie wzajemnych kontaktów rodziców z dzieckiem stanowi zarówno prawo, jak i obowiązek obojga. Jest ono ponadto niezależne od władzy rodzicielskiej. Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności:
1. przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu),
2. bezpośrednie porozumiewanie się,
3. utrzymywanie korespondencji,
4. korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.
Podstawa prawna:
Art. 109, art. 113 Ustawy z dnia 25 lutego 2000 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy.
