Małoletni, który w chwili wyrządzenia szkody nie skończył 13 lat, nie odpowiada za wyrządzone szkody na zasadzie winy. Może jednak zostać pociągnięty do odpowiedzialności odszkodowawczej na zasadzie słuszności (jeżeli z okoliczności, a zwłaszcza z porównania stanu majątkowego poszkodowanego i sprawcy wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego, np. gdy dziecko ma znaczny majątek). W praktyce jednak w większości przypadków nie ma możliwości domagania się odszkodowania bezpośrednio od małoletniego sprawcy.
Kiedy odpowiedzialność odszkodowawczą ponoszą rodzice?
Brak możliwości przypisania winy małoletniemu nie przenosi jednak automatycznie odpowiedzialności za naprawienie szkody na jego rodziców czy opiekunów. Musi zaistnieć tzw. wina w nadzorze. Obowiązek nadzoru musi wynikać z ustawy lub umowy (także ustnej) lub z faktycznej stałej pieczy sprawowanej nad osobą małoletnią. Rodzic lub opiekun nie poniesie odpowiedzialności, jeśli starannie wykonywał obowiązek nadzoru lub jeśli szkoda i tak powstałaby nawet przy starannym wykonywaniu nadzoru.
Dziecko w szkole lub przedszkolu
Rodzice nie ponoszą odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez małoletnie dzieci, jeżeli znajdowały się one pod opieką nauczyciela w szkole, wychowawcy na koloniach czy opiekunki. Obowiązek nadzoru może wynikać również z umowy, nawet jednorazowej, krótkotrwałej czy nieodpłatnej. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez dziecko mogą ponieść dziadkowie lub sąsiadka, która z grzeczności zgodziła się zaopiekować naszym maluchem. Jednak jeśli opiekę nad młodszym rodzeństwem powierzymy starszemu niepełnoletniemu dziecku, nie jesteśmy zwolnieni od odpowiedzialności.
Rodzic, który został pozbawiony władzy rodzicielskiej lub którego władza została ograniczona, a dziecko umieszczone w rodzinie zastępczej lub placówce opiekuńczo-wychowawczej, nie poniesie odpowiedzialności za wyrządzone przez niego szkody. Reguła ta odnosi się również do rodzica, którego władza rodzicielska została na mocy wyroku orzekającego rozwód ograniczona do określonych czynności, a w chwili wyrządzenia szkody dziecko nie pozostawało pod jego opieką.
Po ukończeniu 13. roku życia
Dziecku, które ukończyło 13 lat, można przypisać winę za wyrządzoną szkodę, gdy pozwala na to jego poziom rozwoju. Czyn musi mieć również charakter bezprawny. Dzieci w wieku od 13. do 18. roku życia mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych i mogą odpowiadać za wyrządzoną szkodę stosownie do swojego rozwoju i okoliczności powstania szkody.
Podstawa prawna: Kodeks cywilny z 23 kwietnia 1964 r. (Dz.U. nr 16, poz. 93.).
