4 najważniejsze zagadnienia dotyczące zniesienia separacji

Zgodne żądanie małżonków warunkiem koniecznym zniesienia separacji

Zniesienie separacji następuje w drodze orzeczenia sądu. Jak wskazuje ustawodawca w art. 61⁶ § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, na zgodne żądanie małżonków sąd orzeka o zniesieniu separacji. Oznacza to, że w praktyce małżonkowie mogą złożyć jeden wniosek, albo dwa osobne, z których wynika, że oboje żądają zniesienia separacji.

Sutki separacji a jej zniesienie

Z chwilą zniesienia separacji ustają jej skutki. Jak wskazano w wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 24 października 2012 roku (sygn. akt III AUa 256/12), postanowienie o zniesieniu separacji ma charakter konstytutywny, a skutki wywołuje na przyszłość od chwili uprawomocnienia. Ustanie skutków separacji następuje ex nunc i nie powoduje traktowania czasu separacji jako "niebyłego". W wyniku orzeczenia separacji niektóre elementy sytuacji prawnej małżonków zostają ukształtowane trwale, z kolei inne, jak np. osobiste prawa i obowiązki małżonków, podlegają po zniesieniu separacji złożonej ocenie: za okres separacji należy je oceniać zgodnie z reżimem prawnym regulującym skutki tej instytucji, natomiast kwalifikacja prawna postępowania małżonków po jej zniesieniu następuje na podstawie przepisów normujących skutki małżeństwa.

Jak wyraźnie wskazano w unormowaniach art. 61⁶ kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z chwilą zniesienia separacji ustają jej skutki. Dlatego w tym miejscu należałoby przypomnieć, jakie są skutki orzeczenia separacji.

Skutki orzeczenia separacji

Kodeks rodzinny wskazuje, że orzeczenie separacji ma skutki takie, jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, chyba że ustawa stanowi inaczej. Oznacza to, że orzeczenie separacji powoduje m.in.:
Ustanie obowiązku do wspólnego pożycia;

• Ustanie prawa jednego małżonka do korzystania w celu zaspokajania potrzeb rodziny z mieszkania przysługującemu drugiemu małżonkowi;
• Niemożność działania za drugiego małżonka w sprawach zwykłego zarządu, w szczególności utrata prawa do pobierania bez pełnomocnictwa przypadających drugiemu małżonkowi należności ;
• Ustanie solidarnej odpowiedzialności małżonków za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny, z tym zastrzeżeniem, że skutek ten powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu i dotyczy zobowiązań zaciąganych po orzeczeniu separacji;
• Niemożność zawarcia małżeństwa przez małżonka pozostającego w separacji;
• Powstanie obowiązku wzajemnej pomocy, jeżeli wymagają tego względy słuszności.

Skutkiem orzeczenia separacji jest także powstanie obowiązku alimentacyjnego. Sąd orzekając o separacji dokonuje także rozstrzygnięcia w przedmiocie winy za rozkład pożycia małżeńskiego. Ma to bezpośrednie przełożenie na powstanie obowiązku alimentacyjnego między małżonkami pozostającymi w separacji. Małżonek pozostający w separacji, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a separacja pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

Orzeczenie separacji nie powoduje natomiast ustania obowiązku wierności, jak również w przypadku separacji małżonków nie znajduje zastosowania regulacja prawna, w świetle której w ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia separacji małżonek, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.

Zniesienie separacji a władza rodzicielska

Znosząc separację, sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem małżonków. Oznacza to, że sąd znosząc separacje może władzę rodzicielską:

• Ograniczyć;
• Zawiesić;
• Przywrócić.

Sąd może także pozostawić pełną władzę rodzicielską małżonkom, jak również jej pozbawić.

Podstawa prawna:
Art. 23, art. 28¹, art. 29, art. 30, art. 61⁴, art. 61⁶ ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny I opiekuńczy (Dz.U.2012.788).