Spis treści
Definicja
Zapis windykacyjny, wbrew swojej nazwie, nie ma nic wspólnego z powszechnie rozumianą windykacją/ odzyskiwaniem niespłaconych długów. Jest to bowiem instytucja należąca do prawa spadkowego, instytucja stosunkowo młoda, bo obowiązująca od 23 października 2011 r.
Zapis windykacyjny jest zatem niczym innym, jak rozrządzeniem spadkodawcy polegającym na przepisaniu konkretnego przedmiotu na rzecz wskazanej osoby. Wzorem amerykańskiego ustawodawstwa, zapis pozwala więc na urzeczywistnienie prawdziwej woli spadkodawcy, co do przynależności poszczególnych przedmiotów pochodzących z jego majątku po śmierci. Testament bez sporządzonego zapisu windykacyjnego, w przypadku powołania kilku spadkobierców, nie wywoła tych skutków – majątek będzie zatem dzielony niejako bez uwzględnienia pełnej woli zmarłego.
Uwaga!
Jeśli chcesz szybko i poprawnie przygotować Wzór testamentu własnoręcznego
przejdź do formularza »
Przedmiot zapisu windykacyjnego
W testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego spadkodawca może postanowić, że oznaczona osoba nabywa przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku – tym właśnie jest zapis windykacyjny. Jego przedmiotem może być:
- rzecz oznaczona co do tożsamości,
- zbywalne prawo majątkowe,
- przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne,
- ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności.
Zapis windykacyjny będzie jednak bezskuteczny, jeżeli w chwili otwarcia spadku przedmiot zapisu nie należy do spadkodawcy albo spadkodawca był zobowiązany do jego zbycia. Jeżeli przedmiotem zapisu jest ustanowienie dla zapisobiercy użytkowania lub służebności, zapis jest bezskuteczny, gdy w chwili otwarcia spadku przedmiot majątkowy, który miał być obciążony użytkowaniem lub służebnością nie należy do spadku albo spadkodawca był zobowiązany do jego zbycia.
Co więcej, przedmiotem zapisu windykacyjnego nie może być żadna, nawet najmniejsza, kwota pieniężna. Z istoty tej instytucji wynika bowiem, prawo do przekazania własności określonego przedmiotu zmarłego np. mebla, pamiątki rodzinnej, unikalnych dzieł sztuki. Pieniądze podlegają zatem ogólnym zasadom dziedziczenia, zarówno na mocy sporządzonego testamentu, jak i przepisów ustawy.
Spadkodawca może sporządzić tyle zapisów windykacyjnych, ile przedmiotów mogących wejść w skład takiego zapisu posiada. Innymi słowy, nic nie stoi na przeszkodzie, aby cały majątek zmarłego został rozdysponowany w formie zapisów windykacyjnych. Warto też zaznaczyć, że liczba zapisobiorców windykacyjnych także nie musi być ograniczona do kilku osób. Z drugiej strony należy pamiętać, że wyczerpanie całego majątku poprzez zastosowanie zapisów windykacyjnych powoduje, że stają się one bezskuteczne. Zgodnie bowiem z treścią art. 961KC, jeżeli spadkodawca przeznaczył oznaczonej osobie w testamencie poszczególne przedmioty majątkowe, które wyczerpują prawie cały spadek, osobę tę poczytuje się w razie wątpliwości nie za zapisobiercę, lecz za spadkobiercę. Jeżeli takie rozrządzenie testamentowe zostało dokonane na rzecz kilku osób, osoby te poczytuje się w razie wątpliwości nie za powołane do całego spadku w częściach ułamkowych odpowiadających stosunkowi wartości przeznaczonych im przedmiotów.
Warunek lub termin
Dosyć istotną kwestią jest stosowanie warunków lub terminów przy zapisach windykacyjnych. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, zastrzeżenie warunku lub terminu uczynione przy ustanawianiu zapisu windykacyjnego uważa się za nieistniejące. Jeżeli jednak z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez takiego zastrzeżenia zapis nie zostałby uczyniony, zapis windykacyjny jest nieważny. Przepisów tych nie stosuje się, jeżeli ziszczenie się lub nieziszczenie się warunku albo nadejście terminu nastąpiło przed otwarciem spadku. Zapis windykacyjny nieważny ze względu na zastrzeżenie warunku lub terminu wywołuje skutki zapisu zwykłego uczynionego pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu, chyba że co innego wynika z treści testamentu lub z okoliczności.
Uwaga!
Jeśli chcesz szybko i poprawnie przygotować Wzór testamentu własnoręcznego przejdź do formularza »
Podstawa prawna:
Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r. Nr 121 j.t.)]
