Zgodnie z nowymi przepisami przyjętymi przez Radę Ministrów, kandydowanie na ławnika będzie możliwe także w miejscu prowadzenia przez kandydującego działalności gospodarczej. Nowym przepisem jest zalecenie radnym gminy, aby do orzekania w sprawach dotyczących prawa pracy wskazywali ławników, którzy odznaczają się szczególną znajomością spraw pracowniczych.
Nowe przepisy przewidują, że ławnikami nie mogą być radni: gminy, powiatu i województwa. Wyraźnie zostało wskazane, że zgłaszanie kandydatów na ławników, oprócz prezesów sądów i obywateli, będzie przysługiwać również stowarzyszeniom oraz innym organizacjom społecznym i zawodowym. Podniesiono z 25 do 50 liczbę obywateli uprawnionych do zgłaszania kandydata, co ma służyć podniesieniu rangi ławnika sądu powszechnego. Utrzymany został zakaz zgłaszania kandydatów przez partie polityczne. Jednocześnie kandydaci na ławników będą zgłaszani radom gmin, tak jak dotychczas, do 30 czerwca ostatniego roku kadencji.
Przepisy doprecyzowują wymóg, zgodnie z którym kandydat na ławnika musi złożyć oświadczenie, że nie toczy się przeciwko niemu postępowanie o przestępstwo z oskarżenia publicznego lub o przestępstwo skarbowe. Dokumentami niezbędnymi przy zgłoszeniu kandydata na ławnika będą m.in.: informacja z Krajowego Rejestru Karnego o zgłaszanej osobie, zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wystawione przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, w którym zostanie stwierdzony brak przeciwwskazań do pełnienia funkcji ławnika oraz aktualny wypis z Krajowego Rejestru Sądowego (dotyczący stowarzyszenia, innej organizacji społecznej lub zawodowej dokonującej zgłoszenia).
Ponadto, w przepisach określono, że przewodniczący rady gminy, przed podjęciem uchwały o odwołanie ławnika, umożliwi mu wysłuchanie i zapewni udział w posiedzeniu właściwej komisji i sesji rady, podczas których wniosek o odwołanie będzie opiniowany i rozpoznawany. Podczas tych procedur ławnik może być reprezentowany przez pełnomocnika.
Projektowana nowelizacja zmienia również zasady wyznaczania sądów właściwych do nadawania klauzuli wykonalności decyzjom wydanym np. przez Komisję Europejską i Europejski Bank Centralny oraz wyrokom Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Prawo wspólnotowe przewiduje wyznaczenie jednego organu uprawnionego do nadawania klauzuli wykonalności takim decyzjom i wyrokom. Aktualnie klauzulę wykonalności w takich przypadkach nadaje sąd rejonowy właściwy dla dłużnika. Nowy przepis umożliwi ministrowi sprawiedliwości wyznaczanie w rozporządzeniu jednego sądu rejonowego do rozpoznawania wniosków o nadanie klauzuli wykonalności decyzjom i wyrokom wydanym przez ww. instytucje. Ułatwi to kontakty między sądem a np. Komisją Europejską i umożliwi sprawniejszą realizację wymogów unijnych.
