Zaproponowane zmiany mają na celu zobowiązanie funkcjonariusza do dostarczania do komórki organizacyjnej właściwej w sprawach osobowych jednostki organizacyjnej Straży Granicznej, w której funkcjonariusz pełni służbę, dokumentów i materiałów niezbędnych dla potrzeb zachowania ciągłości jego identyfikacji, niezbędnej z punktu widzenia obowiązków i uprawnień funkcjonariusza związanych z pełnioną przez niego służbą. Dotyczy to wszystkich przypadków zmiany stopnia służbowego funkcjonariusza – tzn. zarówno nadania funkcjonariuszowi wyższego stopnia służbowego, ale także obniżenia stopnia służbowego jak przywrócenia stopnia służbowego. Nowe brzmienie ust. 5 w § 7 ma na celu uzyskanie w możliwie najkrótszym czasie informacji o przyczynach uniemożliwiających stawienie się funkcjonariusza do służby lub powodujących spóźnienie do służby – z uwagi na wynikającą ze specyfiki formacji potrzebę zapewnienia ciągłości realizowanych zadań służbowych. Jednocześnie dodanie nowych przepisów pozwoli na wcześniejsze usprawiedliwienie – na podstawie zaświadczenia lekarskiego – nieobecności funkcjonariusza w służbie.
W dotychczasowym stanie prawnym wynikającym z obecnie obowiązujących przepisów rozporządzenia, w niedostatecznym stopniu zostały uregulowane kwestie przyznawania zwolnienia od zajęć służbowych funkcjonariuszom wychowującym przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat. W § 13 ust. 2 nowelizowanego rozporządzenia przewidziano, co prawda możliwość korzystania ze zwolnienia z zajęć służbowych przez jedno z rodziców pełniących służbę w Straży Granicznej, jednakże zgodnie z przepisem § 13 ust. 1 uprawnienie w przedmiotowym zakresie przysługuje jedynie funkcjonariuszowi-kobiecie. Mając na uwadze przepis art. 188 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, przyznający omawiane uprawnienie pracownikowi, odmienne rozwiązanie w odniesieniu do funkcjonariuszy nie znajduje uzasadnienia. Uwzględniając ponadto, że powołany przepis Kodeksu pracy nie rozróżnia pracownika wychowującego dziecko od będącego jego jedynym opiekunem, nie wydaje się zasadnym utrzymywanie dotychczasowej regulacji, dotyczącej zwolnienia od zajęć służbowych funkcjonariusza będącego jedynym opiekunem dziecka. Celowym wydaje się ujednolicenie uprawnień funkcjonariuszy i pracowników w przedmiotowym zakresie, w przypadku korzystania z nich przez jedno z rodziców. Temu celowi służy projektowane brzmienie § 13 ust. 2 i 3, które to przepisy gwarantują czas wolny od zajęć służbowych jednemu z rodziców, bez względu na to czy oboje pełnią służbę w Straży Granicznej, czy też jedno z nich pozostaje w stosunku pracy.
Biorąc pod uwagę zmianę stanu prawnego, wynikającą z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31 marca 2009 r. (sygn. akt K 28/08), powstaje potrzeba uregulowania w rozporządzeniu warunków udzielenia zwolnień od zajęć służbowych oraz ich wymiaru dla funkcjonariuszy podnoszących kwalifikacje zawodowe poza jednostkami organizacyjnymi Straży Granicznej. Wymiar przyznawanego funkcjonariuszom Straży Granicznej zwolnienia od zajęć służbowych, wynika dotychczas z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych (Dz. U. Nr 103, poz. 472. z późn. zm.), wydanego na podstawie art. 103 Kodeksu pracy, jednakże w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31 marca 2009 r., traci moc obowiązującą art. 103 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – jako niezgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Na skutek utraty mocy przepisu ustawowego, stanowiącego podstawę wydania aktu wykonawczego, z dniem 11 kwietnia 2010 r. stracił moc obowiązującą także powołane rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 12 października 1993 r.
Stosownie do rozwiązań przyjętych w ustawie z dnia 20 maja 2010 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. nr 105, poz. 655) wymiar urlopu szkoleniowego wynikać będzie z umów szkoleniowych, zawieranych przez pracodawcę z pracownikami. Uwzględniając rozwiązania w przedmiotowym zakresie przewidywane w odniesieniu do pracowników, a także aktualny brak podstaw prawnych do zawierania umów szkoleniowych z funkcjonariuszami SG, uzasadnionym staje się opracowanie przepisów projektowanych przepisów, które pozwalają na ustalanie przez przełożonych wymiaru zwolnień od zajęć służbowych. Na podstawie tych przepisów, indywidualny dla danego funkcjonariusza SG wymiar zwolnień od zajęć służbowych, ustalałby właściwy przełożony – w granicach określonych rozporządzeniem – uzależniając jego wysokość od rodzajów studiów (nauki) podejmowanych lub kontynuowanych przez funkcjonariusza. Ponadto, projektowany akt prawny przewiduje możliwość zwolnienia z zajęć służbowych funkcjonariusza – na jego wniosek – podnoszącego kwalifikacje zawodowe poprzez przygotowanie rozprawy doktorskiej lub habilitacyjnej. Projektowany wymiar tego zwolnienia – dwadzieścia osiem dni kalendarzowych – odpowiada wymiarowi urlopu przysługującego pracownikowi przygotowującemu rozprawę doktorską lub habilitacyjną.
Przewidziano także możliwość udzielania funkcjonariuszowi zwolnień od zajęć służbowych w celu załatwienia ważnych spraw osobistych lub rodzinnych w wymiarze określonym w godzinach, nie zaś – jak w dotychczasowym stanie prawnym – wyłącznie w dniach. Proponowane rozwiązanie umożliwiłoby zwielokrotnienie korzystania z tego uprawnienia przez funkcjonariusza, stwarzając możliwość jednorazowego zwolnienia z zajęć służbowych na kilka godzin, a więc w wymiarze mniejszym niż cały czas trwania służby.
